TO ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

3 ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ Ε. ΠΕΡΑΚΗΣ Β. Το λογιστικό δίκαιο, ένας «άχαρος» κλάδος του δικαίου; Το λογιστικό δίκαιο δεν είναι ένας κλάδος ιδιαίτερα αγαπητός στους νομι- κούς. Ως φοιτητές το διδάσκονται εν μέρει στο πλαίσιο του Γενικού Μέρους του Εμπορικού Δικαίου (εμπορικά βιβλία) και εν μέρει στο Εταιρικό Δίκαιο (ετήσιες οικονομικές καταστάσεις). Η διδασκαλία όμως δεν πηγαίνει σε βά- θος, με αποτέλεσμα ο νομικός «μέσου όρου» να μην μπορεί να κατανοή- σει ορισμένες βασικές έννοιες, όπως είναι οι προβλέψεις, οι αποσβέσεις, τα αποθεματικά κ.λπ . Αυτό αποτελεί σίγουρα ένα handicap στην επαγγελματι- κή κατάρτιση των νομικών, ιδίως των δικηγόρων, που μπορεί και να εγκυ- μονεί κινδύνους («αν κάτι δεν γνωρίζω εγώ, μπορεί να το γνωρίζει ο αντί- δικός μου!»). Λόγοι της μικρής σχέσης των νομικών με το λογιστικό δίκαιο είναι κατά βάση η αίσθηση του άχαρου, η επίγνωση της αδυναμίας πλήρους κατανόη- σης του αντικειμένου αυτού και κάπως η αντίληψη, ότι η νομική επιστήμη δεν μπορεί να υποβιβάζεται σε απλούς αριθμητικούς υπολογισμούς. Γ. Iudex non calculat ; Δεν είναι τυχαίο, ότι στον Πανδέκτη του Ιουστινιανού (D. 49, 8, 1, 1) αναφέ- ρεται ότι ο δικαστής δεν κάνει λογαριασμούς («iudex non calculat»). Το νό- ημα της διάταξης μπορεί να είναι ότι οι αριθμητικοί υπολογισμοί δεν είναι η βασική αποστολή του δικαστή (άλλωστε η δικαστική απόφαση που περιέ- χει «λογιστικά λάθη» διορθώνεται με σχετική ευκολία, βλ. ΚΠολΔ 315), ή ότι ο δικαστής δεν είναι εκπαιδευμένος για να χειρίζεται υπολογισμούς, ή τέλος ότι οι υπολογισμοί γενικά είναι μια υποδεέστερη εργασία, που ο δικαστής δεν καταδέχεται. Μάλιστα σε περίπτωση δυσχερών ή πολύπλοκων υπολο- γισμών ο δικαστής μπορεί πάντοτε να καταφύγει σε πραγματογνώμονα, για να διενεργήσει αυτός τους υπολογισμούς (λογιστική πραγματογνωμοσύνη, ΚΠολΔ 368). Ωστόσο, όποιο νόημα και αν έχει η παραπάνω φράση του Πανδέκτη, βέβαιο είναι ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα – ιδίως σήμερα. Οι υπολογισμοί αποτελούν συχνά αντικείμενο δικαστικής διερεύνησης και κρίσης. Παραδείγματα είναι ο έλεγχος μιας λογοδοσίας (ΑΚ 303), ο υπολο- γισμός της αξίας μιας εταιρικής συμμετοχής (π.χ. άρθρ. 49α ΚΝ 2190/1920, 29 παρ. 1 Ν 3190/1920, 92 παρ. 3 και 264 Ν 4072/2012), ο υπολογισμός της αξίας της μετοχής (βλ. π.χ. ΑΠ 209/2016 ΧρΙΔ 2016,345), η ανεύρεση της αξί- ας των αποκτημάτων μετά το διαζύγιο (ΑΚ 1400), η διαπίστωση του ακρι- βώς οφειλόμενου ποσού για την έκδοση διαταγής πληρωμής (ΚΠολΔ 623), ο προσδιορισμός των κερδών των εταίρων (ΑΚ 762), ο υπολογισμός των τό-