ΛΕΞΙΚΟ ΝΟΜΙΚΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ - ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ & ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

423 Μ Μάρτυρες προστατευόμενοι Νομοθεσία: Άρθρα 209-232 ΚΠΔ Βιβλιογραφία: – Ανδρουλάκης Ν., «Κατατιθέμε- να γεγονότα» και «προσωπικαί κρίσεις» κατ’ άρθρον 223 παρ. 1 ΚΠΔ, ΠοινΧρ 1971, 337. – Βαθιώτης K., Η προστασία μαρτύρων κατά το άρθρο 9 του Νόμου 2928/2001, ΠοινΧρ 2001, 1045. – Γαρδίκας K., Η αξία της δια μαρτύρων αποδείξεως εν τη ποινική δίκη, ΠοινΧρ 1959, 65. – Δαλακούρας Θ., Προστασία μαρ- τύρων : Ένα δικαιοκρατικό στοίχημα, ΠοινΔικ. 2004, 1166. – Καρράς Α., Η κατ΄ αντιδικία εξέταση των μαρ- τύρων στην ποινική προδικασία, ΠοινΛογ 2009, 187. – Λίβος N., Η μη-γραμμικότητα της μαρτυρικής κατα- θέσεως στην ποινική δίκη, ΠοινΧρ. 1990, 129. – Τζαν- νετής Α., Το δικαίωμα εξέτασης μαρτύρων κατηγο- ρίας κατά τοάρθρο6παρ. 3 εδ. δ΄ ΕΣΔΑ, ΠοινΧρ2008, 394. – Ο ίδιος, «Αποδεικτική βαρύτητα», «αξιοπιστία» και «δικαιότητα» των ανέλεγκτων μαρτυρικών κατα- θέσεων, ΠοινΧρ 2012, 641. – Τριανταφύλλου Α., Ζητή- ματα μαρτυρικής απόδειξης στην Ποινική Δίκη, 2014. – Χριστόπουλος Π., Το δικαίωμα του κατηγορούμε- νου να εξετάζει τους μάρτυρες κατηγορίας κατά το άρθρο 6 παρ. 3 στοιχ. δ΄ ΕΣΔΑ, ΠοινΔικ 2009, 1283. Αν.Τριανταφύλλου Μάρτυρες προστατευόμενοι • Ημεγάλη σπουδαιότητα του αποδεικτικού μέσου των μαρτύρων στην ποινική δίκη, οδηγεί κάποτε τον νομο- θέτη στη λήψη, όταν πρόκειται για σοβαρές υποθέσεις, προστατευτικών μέτρων, ώστε να διευκολυνθεί ο μάρ- τυρας, απαλλαγμένος από την επιρροή του κατηγο- ρούμενου, να δώσει την κατάθεσή του. • Το πρώτο εγχείρημα για προστασία μαρτύρων έγινε με το άρθρο 8 του Ν 1916/1990 (: για την προστασία της κοινωνίας από το οργανωμένο έγκλημα). Στη συ- νέχεια ο Ν 1916/1990 καταργήθηκε με το Ν 2172/1993 και μόνο στο Ν 2713/1999 (: Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας) προβλέφθηκε η παροχή αναγκαίας αστυνομικής προστασίας στους μάρτυρες συγκεκριμένων υποθέσεων• παρόμοια προ- στασία προβλέφθηκε και με τοΝ2935/2001. • Η προστασία των μαρτύρων προβλέπεται σήμε- ρα από το άρθρο 9 του Ν 2928/2001 και ενεργοποι- είται στα πλαίσια της ποινικής διαδικασίας όχι μόνον επί εγκληματικών οργανώσεων και τρομοκρατίας, αλ- λά και για τα εγκλήματα: της εμπορίας δούλων (: άρ- θρο 323 ΠΚ), της εμπορίας ανθρώπων (: άρθρο 323Α ΠΚ), του σεξουαλικού τουρισμού (: άρθρο 323Β ΠΚ), της σωματεμπορίας (: άρθρο 351Β ΠΚ), της παράνο- μης διακινήσεως μεταναστών (: άρθρο 29 παρ. 5, 6 και 30 Ν 4251/2014) και των άρθρων 128Θ και 41ΣΤ του Ν 2725/1999. Ενεργοποίηση της προστασίας προβλέπε- ται ακόμηγια τις αξιόποινες πράξεις τουάρθρου23 του Ν4139/2013, καθώς και εκείνες των άρθρων 159, 159Α και 235 έως 237 τουΠοινικού Κώδικα. • Τα μέτρα προστασίας λαμβάνονται τόσο κατά την προδικασία όσο και κατά την ακροαματική διαδικασία και μπορούν να αφορούν και τους «οικείους» του μάρ- τυρα που πρόκειται να καταθέσει. Πάντως, η ενεργο- ποίησή τους απαιτεί κίνδυνο απειλούντα σοβαρά την υπόσταση του προσώπου, της περιουσίας ή οποιου- δήποτε άλλου συνταγματικά κατοχυρωμένου εννόμου αγαθού• ο κίνδυνος δεν απαιτείται μεν να είναι συγκε- κριμένος ή (: πολύ περισσότερο) άμεσα επικείμενος, οφείλει, όμως, να υπερβαίνει την απλή ενόχληση και την (στηριγμένη στη βαρύτητα του εγκλήματος) απλή υπόνοια αφηρημένου χαρακτήρα. • Τα μέτρα προστασίας απαριθμούνται στο άρθρο 9 παρ. 2 του Ν 2928/2001, με εκδηλωμένη ήδη τη διά- σταση αν η απαρίθμηση είναι περιοριστική ή ενδεικτι- κή. Λαμβάνονται, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κα- ταστάσεως, εναλλακτικάήσωρευτικά, τηρούμενης πά- ντοτε της αρχής της αναλογικότητας. Για τη λήψη τους απαιτείται συναίνεση και μάλιστα «ισχυρή» του μάρτυ- ρα. • Τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν είναι: η φύλαξη με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό της αστυνο- μίας - η κατάθεση με χρήση ηλεκτρονικών μέσων ηχη- τικής και οπτικής ή μόνον ηχητικής μετάδοσής της - η μη αναγραφή στην έκθεση εξέτασης του μάρτυρα των στοιχείων ταυτότητάς του - η μεταβολή στοιχείων ταυ- τότητας του μάρτυρα - η μετεγκατάσταση του μάρτυ- ρα και η μετάθεση ή μετάταξη ή απόσπαση για αόρι- στο χρονικό διάστημα του μάρτυρα με δυνατότητα ανάκλησής της. Ανάλογα με τη διαδικαστική φάση, τα μέτρα λαμβάνονται από τον εισαγγελέα, τον ανακριτή ή το δικαστήριο. • Ο νόμος (: άρθρο 9 παρ. 4 Ν 2928/2001) ορίζει καταρ- χήν ότι ο μάρτυρας, του οποίου τα στοιχεία δεν απο- καλύφθηκαν στην προδικασία, καλείται στο ακροατή- ριο με το όνομα που αναφέρεται στην έκθεση εξετάσε- ώς του στην προδικασία. Ζήτημα, πάντως, δημιουργεί- ται στην περίπτωση που ο μάρτυρας καλείται για πρώ- τη φορά να εξεταστεί στο ακροατήριο. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει –αυτεπαγγέλτως ή μετά από αίτη- ση του εισαγγελέαήοποιουδήποτε διαδίκου– τηναπο- κάλυψη των στοιχείων ταυτότητας του μάρτυρα, κα- θώς και να αναθέσει σ’ ένα από τα μέλη του ή σε άλλο δικαστή την εξέταση σε τόπο εκτός ακροατηρίου με ή χωρίς διακοπή της δίκης οπότε η κατάθεση διαβάζεται στο ακροατήριο. Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν αποκα- λυφθούν, μόνηηκατάθεσητουμάρτυρααυτούδεναρ- κεί για την καταδίκη του κατηγορουμένου (: άρθρο 9 παρ. 5Ν2928/2001). • Προκειμένου περί εγκλημάτων των άρθρων 159, 159Α και 235-237Α ΠΚ το άρθρο 9 παρ. 7 Ν 2928/2001 προβλέπει τρεις κατηγορίες προσώπων που μπορούν