Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ 24 λευταίο δεν είχε ακόμη αποκτήσει αυτονομία και συγχέονταν 36 με το έθος, τις συ- νήθειες ή/και την κοινωνική ηθική. Δεν υπήρχε ακόμη η διάκριση δηλ. ανάμεσα στην ηθική και νόμιμη συμπεριφορά. Ως γνωστόν η επιστημονική σκέψη, (ανεξάρτητα ειδικότερου γνωστικού πε- δίου), η φιλοσοφική αναζήτηση και η γνώση είναι αποτέλεσμα μακρόχρονου μό- χθου, σύμπραξης, συμβολής και, (τυπικής ή άτυπης), συνεργασίας πολλών ατό- μων, που έδρασαν χρονικά ταυτόχρονα ή διαδοχικά, και που το καθένα, μέσα από την έκθεση των απόψεων του, τη μελέτη, το πείραμα, τις αντιθετικές προσεγγί- σεις, την επεξεργασία και τη αντίκρουση των επιχειρημάτων, τις αναιρέσεις, τις προσθήκες, τις συμπληρώσεις, τις διορθώσεις, έθεσε το δικό του λίθο, (άλλοι πε- ρισσότερο άλλοι λιγότερο), για τη δόμηση και την εξέλιξη της Επιστήμης 37 και του συνόλου των Ιδεών, (αυτό που ο Κ. Αξελός θα ονόμαζε «συμπαντική γνώση»), και επηρέασε ή/και σφράγισε με την προσωπικότητα του τον χώρο της Λογικής. Μέσα δηλ. από τη δημιουργική σύνθεση των αντιθέτων παράγεται η συνεχώς διαμορ- φούμενη και συνεχώς ρευστή, (ως διαρκώς εξελισσόμενη), «αρμονία» της σκέψης. Κατά συνέπεια δεν νοείται ούτε στον χώρο των φυσικών ούτε στον χώρο των κοινωνικών επιστημών, και γενικότερα στον χώρο του στοχασμού και της δημι- ουργίας, (αλλά και της τεχνικής και της τέχνης), «παρθενογένεση», (ούτε φυσικά σημείο «μηδέν»», απόλυτα αφετηριακό), δεν νοείται δηλ. η αυτόματη παραγωγή νοητικού έργου με την έννοια της πλήρους επιφοίτησης και της παράκαμψης της σταδιακής και αιώνιας εξελικτικής πορείας, η οποία προσθέτει, εξελίσσει και δια- μορφώνει Ιδέες. Άλλωστε, σύμφωνα και με την επισήμανση του Βακχυλίδη του Κεί- ου «έτερος εξ ετέρου σοφώτερος το τε πάλαι το τε νύν». 38 Ο χώρος της Ιωνίας, (ο Θαλής ο Μιλήσιος θεωρείται ο πρώτος κοσμολογών, ο πρώτος δηλ. φιλόσοφος, 39 υπό την έννοια ότι είχε εγκαταλείψει τις μυθολογι- κές διατυπώσεις 40 και έθεσε μια «Αρχή», 41 και ο Αναξίμανδρος φέρεται να είναι ο πρώτος για τον οποίο συντρέχουν ενδείξεις ότι επιχείρησε να εξηγήσει τις πτυ- χές της ανθρώπινης εμπειρίας 42 ), αποτελεί τη μήτρα της πρώϊμης συγκροτημέ- 36.  Βλ. Π. Σούρλα «Φιλοσοφία...», σελ. 17. 37.  Για τη σχέση Ηράκλειτου και σύγχρονης επιστήμης βλ. Δ. Μπουρατίνου «Η σύγχρονη επιστή- μη ανακαλύπτει τον Ηράκλειτο», εκδόσεις Δημιουργίες 1970. 38.  Βλ. ενδεικτικά «Ποιήματα», εκδόσεις Σιάτρα 2016 και «Ελληνική Παλατινή Ανθολογία», Επι- καιρότητα 2011. 39.  Βλ. σχετικά και Θ. Κεσσίδη «Από τον μύθο...», σελ. 192. Ο Χαράλαμπος Σπυρίδης «Πυθαγό- ρας ο Σάμιος», περιοδικό Φιλοσοφείν 15 ο τεύχος, Ιανουάριος 2017, σελ. 153 επόμ. θεωρεί ως «πρώτο όνομα και ουσία φιλόσοφο» τον Πυθαγόρα. 40.  «Οι Έλληνες ζητούσαν τη γνώση με ένα ορθολογικό και συστηματικό τρόπο» σημειώνει ο Γ. Μπουσούτας-Θανάσουλας «Προσωκρατικοί...», σελ. 4. 41.  Βλ. σχετικά και F. Nietzsche «Η φιλοσοφία στα χρόνια...», σελ. 207. 42.  Βλ. σχετικά και G.S. Kirk, J.E. Raven, M. Schofield «Οι προσωκρατικοί...», σελ. 110 επόμ.