ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ

Εισαγωγικές παρατηρήσεις Κάθε κοινωνός, κάθε πρόσωπο έχει τη δική του, ιδιαίτερη υπόσταση, οντότητα, ταυτότητα, την ξεχωριστή ιδία προσωπικότητα. Επίτευγμα του ευρωπαϊκού νο- μικού πολιτισμού, που οικοδομήθηκε κυρίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ΕΣΔΑ, στον οποίον ανήκει και η ελληνική έννομη τάξη, είναι ότι οι άνθρωποι αποτελούν ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Η έννομη τάξη μας ρυθμίζει τις βιοτικές έννομες σχέσεις, χορηγώντας δικαιώματα για την πραγμάτωση συμφερόντων και θεμελιώνοντας υποχρεώσεις των υποκειμένων του δικαίου στον κοινωνικό συγχρωτισμό. Ελάχιστα πεδία ανθρώπινης δράσης αφήνονται αρρύθμιστα από το δίκαιο. Πρόκειται κυρίως για σχέσεις κοινωνικής συμπεριφοράς, στις οποί- ες ισχύουν οι κανόνες της κοινωνικής ηθικής 1 και τις οποίες ακολουθούν οι κοι- νωνοί, χωρίς δεσμευτικότητα και επιβολή κυρώσεων. Οι κανόνες αυτοί επηρε- άζουν την κοινωνική συμπεριφορά μέσα από γενικές ρήτρες. Η ατομικότητα κάθε προσώπου είναι άξια προστασίας, ώστε να διασφαλίζε- ται η ύπαρξη και ένας πυρήνας ελεύθερης ανάπτυξής της, εντός της οποί- ας ικανοποιείται ο εγωισμός του ατόμου. Η προστασία της προσωπικότητας του ατόμου έναντι της κρατικής εξουσίας αρχικά και στη συνέχεια, κυρίως, έναντι εξουσιαστικών σχέσεων, που αναπτύσσονται στις σχέσεις μεταξύ ιδι- ωτών αποτελεί στοιχείο του νομικού πολιτισμού κάθε οργανωμένης έννομης τάξης. Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι το δίκαιο προστατεύοντας την προ- σωπικότητα του ατόμου, την συντονίζει θέτοντάς την σε λειτουργική συσχέ- τιση με κάθε άλλη ξεχωριστή προσωπικότητα στα διάφορα κοινωνικά υποσύ- νολα, στα οποία αναπτύσσονται έννομες σχέσεις με απώτερο σκοπό την αρ- μονική συμβίωση 2 . Ο ανθρωποκεντρισμός αποτελεί πυλώνα της έννομης τάξης μας θεμελιώνε- ται στον ηθικό περσοναλισμό που συνδέει την ευθύνη με την συμπεριφορά 3 . Ιδιαίτερα αναπτύσσεται στην εργασιακή σχέση, όπου οι άνθρωποι δοκιμάζο- νται έντονα. Κάθε ατομικός συντελεστής της παραγωγικής διαδικασίας έχει τη δική του προσωπικότητα, η προστασία της οποίας είναι διττή, αναπτυσσόμε- νη σε θεσμικό και λειτουργικό επίπεδο. Ο εργαζόμενος έχει, όπως οποιοδή- ποτε πρόσωπο, την δική του προσωπικότητα 4 . Το Εργατικό Δίκαιο έχει σημείο 1. Παπαντωνίου , Γενικές Αρχές του Αστικού Δικαίου, σ. 18 επ., 20. Λαδάς Π. , Η ακυρότης της δικαιοπραξίας λόγω αντιθέσεως εις τα χρηστά ήθη, σ. 63 επ. 2. Υπό την έποψη του Αριστοτέλους ότι ο κανόνας δικαίου αποτελεί μέτρο για την ορθή συμ- βίωση βλ. Παπαντωνίου , ό.π., σ. 22 επ. 3. Παπανικολάου , Ένα διορθωτικό παράγγελμα της αρχής της καλής πίστης (ΑΚ 288) και ολόκληρες συμβάσεις μετατρέπονται σε παλιόχαρτα, ΝοΒ 2018, 401 επ. 4. Για τη συνταγματική κατοχύρωση της προσωπικότητας του ανθρώπου ως εργαζομένου βλ. Παπαδημητρίου , Η συνταγματική προστασία της προσωπικότητας των εργαζομένων,