ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ

Εισαγωγικές παρατηρήσεις 3 κού, επιστημονικού ή παραγωγικού σκοπού 12 , η οποία δημιουργείται και ορ- γανώνεται από έναν φορέα που ασκεί επιχειρηματική ή οικονομική δραστηρι- ότητα. Πάντως, άσχετα από τη δογματική συνέπεια, η οργάνωση της επιχεί- ρησης ως εκδήλωση του διευθυντικού δικαιώματος εν ευρεία εννοία αποτελεί έκφραση της επιχειρηματικής ελευθερίας του εργοδότη, ενώ ταυτόχρονα συ- νιστά εκδήλωση της προσωπικότητάς του. Στην λειτουργικότητα της εκμετάλ- λευσης, εντός της οποίας θεμελιώνονται διαρκείς έννομες σχέσεις, συναντώ- νται δύο αντίρροπες δυνάμεις, δύο αντίθετα, απόλυτα, δικαιώματα. Πρόκει- ται για την προσωπικότητα του εργαζόμενου και του εργοδότη. Η σχέση αυτή ενυπάρχει και σε θεσμικό επίπεδο. Το Εργατικό Δίκαιο συνδέεται ιστορικά με την πάλη των τάξεων, η οποία είναι εγγενής στη φύση του ανάλογα με το κοι- νωνικό στίγμα. Όμως, όπως εύστοχα παρατηρείται, το δίκαιο τελολογικά, από τη φύση του, επιδιώκει την εδραίωση της ειρηνικής έννομης τάξης. Ο σκοπός αυτός εξυπηρετείται από την αποτροπή των κοινωνικών συγκρούσεων και τη νομιμοποίηση της συλλογικότητας 13 , η οποία αποτελεί μια έκφανση της θεσμι- κής προστασίας του αδύναμου μέρους της σύμβασης 14 . Τυπολογικά ο εργαζό- μενος είναι κοινωνικά αδύναμος. Η προστασία του σε νομοθετικό και θεσμικό επίπεδο είναι συνυφασμένη με την εξέλιξη της παγκόσμιας ιστορίας 15 . Κατά την παροχή της εργασίας επικρατούν συνθήκες ή δημιουργούνται διάφο- ρες σχέσεις που επηρεάζουν τον μισθωτό σε πολλαπλά επίπεδα. Συχνά μάλι- στα ανακύπτουν προσβολές της προσωπικότητάς τους, οι οποίες από τη φύση τους έχουν πραγματική υπόσταση και ποικίλες εκφάνσεις. Η ανάγκη προστα- σίας του εργαζομένου ανακύπτει τόσο σε θεσμικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο λήψης μέτρων στην εκμετάλλευση, στην οποία παρέχεται η εργασία των μι- σθωτών, οι οποίοι υπόκεινται στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη και εν- δεχομένως στην αυθαιρεσία του. Η εκμετάλλευση αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας. Εκτός από την ζωή στην παραδοσιακή εκμετάλλευση έχουν συντελεστεί μα- κροοικονομικής φύσεως μεταβολές που ανάγονται στην οργάνωση και στον τρόπο παραγωγικής διαδικασίας. Η προστατευτική αρχή υφίσταται ρήγμα από οικονομικής φύσεως παράγοντες, τον διεθνή ανταγωνισμό, τη μεταφορά επι- χειρήσεων σε χώρες χαμηλού εργασιακού κόστους και την εισαγωγή φτηνών εργατικών χεριών 16 . Το φαινόμενο αυτό ξεκίνησε από τη δεκαετία του ογδό- ντα. Όμως έχουν ήδη επέλθει και εξελίσσονται μεταβολές που συσχετίζονται 12. Λεβέντης , Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, ό.π., σ. 586 επ. Βλ. Ολ ΑΠ 81/1977 ΔΕΝ 1977, 584· Ολ ΑΠ 12/1987 ΔΕΝ 1987, 754· ΑΠ 998/2004 ΔΕΝ 2005, 27. Ολ ΑΠ 36/2005 ΔΕΝ 2005, 908· ΑΠ 650/1982 ΔΕΝ 1982, 782. Καρακατσάνης , Η έννομος τάξις της εκμεταλ- λεύσεως, ό.π., σ. 54 επ. 13. Συγκρ. Τραυλό - Τζανετάτο , Εργατικό Δίκαιο και καπιταλιστικό σύστημα Μια κριτική - διαλεχτική προσέγγιση, ΝοΒ 1983, 1110 επ. 14. Τραυλός - Τζανετάτος , Εργατικό Δίκαιο και βιομηχανική κοινωνία, σ. 119. 15. Συγκρ. v. Hippel , Der Schutz des Schwächeren, σ. 3 επ. 16. Λεβέντης/Παπαδημητρίου , Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, σ. 4.