ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ

8 ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ Το δικαίωμα εργασίας θεσμοθετείται σε συνταγματικό επίπεδο (άρθρο 22 § 1 Σ σε συνδ. με άρθρο 5 § 1 Σ). Όπως υποστηρίζεται 31 , η συνταγματική αναγνώ- ριση της εργασίας σε διττό επίπεδο ως ατομικό δικαίωμα της ελεύθερης ανά- πτυξης της προσωπικότητας και ως κοινωνικό δικαίωμα αναδεικνύει τη σημα- σία, την οποία πρέπει να αποδίδει το κράτος στην εργασία, την οποία οφεί- λει να ενισχύει 32 . Η κρατούσα γνώμη δέχεται ότι κατά τη συνταγματική κατο- χύρωση του δικαιώματος στην εργασία δεν ανιχνεύεται αγώγιμη αξίωση κατά του κράτους να παρέχει εργασία σε όποιον το ζητά. Ένα δημοκρατικό κράτος, στο οποίο λειτουργεί η κοινωνική οικονομία της αγοράς, πρέπει να εφαρμό- ζει αναπτυξιακή πολιτική δημιουργίας θέσεων εργασίας, κυρίως σε παραγω- γικές δραστηριότητες, εξασφαλίζοντας την κοινωνική συνοχή, με μέριμνα, κυ- ρίως, για τους ανέργους 33 . Ανεξάρτητα εάν η συνταγματική διάταξη του άρθρου 22 § 1 Σ περιέχει στοιχεία κανόνα δικαίου που θεμελιώνει υποχρέωση του νομοθέτη να παράγει δίκαιο που προάγει και βελτιώνει την εργασία 34 ή συνιστά απλώς μια κατευθυντήρια αρχή 35 , πρέπει να γίνει τουλάχιστον δεκτό ότι το συνταγματικό, κανονιστικό αυτό πλαίσιο επιτάσσει ότι αξιώσιμο είναι ένα ελάχιστο όριο αξιοπρεπούς αν- θρώπινης διαβίωσης 36 . Η θέση αυτή ενδυναμώνεται από την ΔΣΕ 11, η οποία προβλέπει ότι για τους βασικούς στόχους και κανόνες της κοινωνικής πολιτι- κής, κατά δε τη διάταξη του άρθρου 5 προβλέπεται ότι το κράτος πρέπει να με- ριμνά για τη λήψη μέτρων που θα εξασφαλίζουν στους ανεξάρτητους παραγω- γούς και στους μισθωτούς τους όρους εκείνους που επιτρέπουν τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου, με τις προσπάθειες των ιδίων, που εγγυώνται και τη διατήρηση ενός ελαχίστου βιοτικού επιπέδου. Το επίπεδο αυτό προσδιορί- ζεται από τους κοινωνικούς εταίρους και κατά τον προσδιορισμό του λαμβά- νονται υπ’ όψιν οι ουσιώδεις οικογενειακές ανάγκες των εργαζομένων. Μέτρο στοιχειώδους αξιοπρέπειας αποτελούν η διατροφή και η θρεπτική της αξία, η στέγαση, ο ιματισμός, η ιατρική περίθαλψη και η εκπαίδευση . 31. Λαδάς , Η ελληνική οικονομική κρίση, ο καθορισμός αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα και η προσβολή της συλλογικής αυτονομίας, ΕΕργΔ 2012, 659 επ., 664 επ. 32. ΣτΕ 3167/1976 (ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ). Μουδόπουλος , Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο Μεθοδολογικές προσεγγίσεις, σ. 354 επ., 357 επ. 33. Körner , Das internationale Menschenrecht auf Arbeit, σ. 9. 34. Κατρούγκαλος , Τα κοινωνικά δικαιώματα, σ. 133 επ., βλ. επίσης πρόσφατη εμπεριστα- τωμένη μελέτη του ιδίου , Το κοινωνικό κράτος σε πολιορκία, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 134-135, Α-Β 2011, σ. 71 επ., 90. 35. Έτσι Μάνεσης , Συνταγματικά Δικαιώματα - A' Ατομικές Ελευθερίες, σ. 110 επ. Δημοσιεύ- ματα της 21.2.2018 φέρουν τις αποδοχές μισθωτών, με μερική απασχόληση, κάτω από το επίδομα ανεργίας http://www.tanea.gr/news/economy/article/5519330/misthoi- xamhloteroi-kai-apo-to-epidoma-anergias/. Είναι προφανής η στρέβλωση της εργασια- κής ζωής, που δεν εναρμονίζεται με τις συνταγματικές αξιολογήσεις. 36. Κουκιάδης , Εργατικό Δίκαιο Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις..., ό.π., 8η έκδ., σ. 44 επ., 46 επ., 47 επ.