ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ

Σύνταγμα και Εργατικό Δίκαιο 11 Η σύναψη, η διαμόρφωση του περιεχομένου και η μονομερής λύση της σύμ- βασης εργασίας συνιστούν, ταυτόχρονα για καθένα από τα δύο μέρη της ερ- γασιακής σχέσης, άσκηση της επαγγελματικής τους ελευθερίας 49 . Όμως οι ρό- λοι των μερών παραλλάσσουν, καθότι ο εργοδότης ασκεί την επιχειρηματική του ελευθερία, ενώ ο μισθωτός επιλέγει την εξαρτημένη εργασία, εξαρτώμε- νος από τον εργοδότη του. Παράλληλα το Σύνταγμα απαγορεύει την αναγκα- στική εργασία (άρθρο 22 § 3 Σ). Οι παραπάνω συνταγματικές διατάξεις, όπως εύστοχα επισημαίνεται, 50 σχηματίζουν στο σύνολό τους το κοινωνικό στοιχείο που αμβλύνει τις κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Μέσα από τις διατάξεις αυτές αναδεικνύεται το κοινωνικό μέγεθος της αξίας του ανθρώπου. Ο άνθρωπος εί- ναι ελεύθερος να εργαστεί και να εξασφαλίσει με τις δικές του δυνάμεις την επιβίωσή του. Για τη συστηματική διερεύνηση του ζητήματος έχει αξιολογική σημασία η θέση του ανθρώπου κατά τη συνταγματική έννομη τάξη. 2. Συνταγματικός ανθρωποκεντρισμός Κατά τη μεταπολίτευση, το Σύνταγμα του 1975, όπως ορθά παρατηρείται 51 , προέβη σε συνταγματικό εκσυγχρονισμό της έννομης τάξης, ετεροχρονισμέ- να μάλιστα σε σύγκριση με τον κοινωνικό προσανατολισμό των συνταγμάτων άλλων (δυτικό)ευρωπαϊκών χωρών μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέ- μου. Κύριοι άξονες της θεσμικής ανακατάταξης μετά την επίλυση του πολιτει- ακού ζητήματος στη χώρα μας ήταν ο πολιτικός πλουραλισμός και η αναγωγή της προσωπικότητας του ανθρώπου σε κορυφαία αξία. Ταυτόχρονα, στον κα- ταστατικό χάρτη, ανιχνεύονται τα όρια στον κρατικό παρεμβατισμό. Το κρά- τος πρέπει να διασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον , εντός όμως του πλαισίου που ορίζει το Σύνταγμα 52 . Η διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος δεν πρέ- πει να παραβιάζει ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, τουλάχιστον στον πυ- ρήνα τους. Το Σύνταγμα στην κορυφαία διάταξή του ορίζει την Προεδρευομένη Κοινοβου- λευτική Δημοκρατία ως το πολίτευμα της Ελλάδος. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία (άρθρο 1 Σ). Στην αμέσως επόμενη διάταξη (άρθρο 2 Σ) αναβιβάζει τον άνθρωπο σε κορυφαία αξία, στην οποία συμπυκνώνονται όλες οι βασικές κατηγορίες δικαιωμάτων της δημοκρατικής έννομης τάξης που 49. ΣτΕ 547/1991 Αρμ 1991, 402. 50. Μάνεσης , Οι κύριες συνιστώσες του Συντάγματος του 1975, σε Οι συνταγματικές ελευ- θερίες στην πράξη, 1986, σ. 13 επ., 20 επ., 21 επ. 51. Αλιβιζάτος , Το σύνταγμα του 1975 και η εφαρμογή του: ένας στρεβλός εκσυγχρονι- σμός, ΝοΒ 36, 551. 52. Βλ. Δαγτόγλου , Συνταγματικό Δίκαιο Ατομικά Δικαιώματα, σ. 145 επ., με έντονη κριτι- κή στην απόφαση 400/1986 ΣτΕ. Λεβέντης , Συλλογική αυτονομία και κρατικός παρεμ- βατισμός στο εργατικό δίκαιο, σ. 62. Δογματική προσέγγιση βλ. σε Βενιζέλο, Το γενικό συμφέρον και οι περιορισμοί των συνταγματικών δικαιωμάτων, passim.