ΕΚΟΥΣΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

ΕΚΟΥΣΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ Γενικά περί της διαδικασίας της Εκούσιας Δικαιοδοσίας Κ. ΒΑΡΣΑΝΗΣ 5 Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1 ΚΠολΔ «Στη δικαιοδοσία των τακτικών πολι- τικών δικαστηρίων ανήκουν: α) οι διαφορές του ιδιωτικού δικαίου, εφόσον ο νόμος δεν τις έχει υπαγάγει σε άλλα δικαστήρια, β) οι υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας που ο νόμος έχει υπαγάγει σ’ αυτά, γ) οι υποθέσεις δημόσιου δικαίου που ο νόμος έχει υπαγάγει σ’ αυτά» . Επίσης, κατά το Σύνταγμα (άρθρο 94 παρ. 2) «Στα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται οι ιδιωτικές διαφορές, καθώς και υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας, όπως νόμος ορίζει». Όπως εμφαίνεται από τις προπαρατεθείσες διατάξεις, στον ΚΠολΔ αλλά και στο Σύ- νταγμα, αντιδιαστέλλεται η έννοια των ιδιωτικών διαφορών από αυτήν των διαφο- ρών ή υποθέσεων της εκούσιας δικαιοδοσίας. Ειδικότερα, ως ιδιωτική διαφορά, η οποία είναι και το κυρίως αντικείμενο της λεγό- μενης αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας, θεωρείται η διαφορά, η οποία έχει ως αίτημα τη δεσμευτική, με τη δύναμη του δεδικασμένου, δικαστική διάγνωση του ότι ισχύει ή δεν ισχύει η επικαλούμενη συγκεκριμένη έννομη σχέση του ιδιωτικού δικαίου 2 . Αντίθετα από ό, τι συμβαίνει στην αμφισβητούμενη δικαιοδοσία, στις υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας απουσιάζει το στοιχείο της αμφισβήτησης ως προς την ύπαρξη δικαιώματος ή έννομης σχέσης 3 . Δεν μπορεί, συνεπώς, να αποτελέσει αντι- κείμενο της διαδικασίας αυτής η αυθεντική (με δύναμη δεδικασμένου) διάγνωση περί της ύπαρξης ιδιωτικών δικαιωμάτων του αιτούντα 4 . Με τη διαδικασία της εκού- σιας δικαιοδοσίας αναγνωρίζεται, δυνάμει ειδικών διατάξεων, στα πολιτικά δικαστή- ρια η εξουσία να παρέχουν, χωρίς την ύπαρξη προϋφισταμένης διαφοράς, ένδικη προστασία, με πράξεις διαπλαστικής ή διαπιστωτικής μορφής, που αποσκοπούν στην κατοχύρωση ή την προστασία ιδιωτικού συμφέροντος 5 . Στις υποθέσεις, επομένως, της εκουσίας δικαιοδοσίας περιέχεται αίτημα λήψης ρυθ- μιστικών μέτρων για την προστασία ιδιωτικών συμφερόντων, χωρίς να υπάρχει δυ- νατότητα ελέγχου της νομιμότητας των μέτρων αυτών από άλλο δικαστήριο, ενώ οι αποφάσεις που εκδίδονται δεν έχουν διαγνωστικό χαρακτήρα, αλλά διατάσσουν ένα μέτρο για την αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη ρύθμιση των υφιστάμενων σχέ- σεων 6 . Αντικείμενο της δίκης της εκουσίας δικαιοδοσίας είναι η δημοσίου δικαίου αξίωση του αιτούντα, κατά τα άρθρα 20 παρ. 1 Συντ. και 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ, για δικαστική ακρόαση και δικαστική προστασία με τη μορφή αίτησης, με την οποία ζητείται από 2. Βλ. Κ. Μπέη, ΠολΔ, σελ. 12 επ. 3. Βλ. Κ. Κεραμέα/Δ. Κονδύλη/Ν. Νίκα [-Αρβανιτάκη] , ό.π., σελ. 1456. 4. Βλ. Κ. Μπέη, Αι διαδικασίαι ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου, (1970), σελ. 506. 5. Βλ. Κ. Κεραμέα/Δ. Κονδύλη/Ν. Νίκα [-Αρβανιτάκη] , ό.π., σελ. 1456. 6. Βλ. Β. Βαθρακοκοίλη, ΕρΝομΚΠολΔ, (1997), σελ. 399 επ. 3 4 5