ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ & ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Κώστας Δ. Παπαδημητρίου 7 Ασφαλώς τα κέρδη που αφορούν την παραγωγικότητα είναι αναμφισβήτητα, επιτρέποντας την απελευθέρωση ανθρωπίνων δυνάμεων. Επίσης ανθυγιεινές και επαναληπτικές εργασίες αντικαθίστανται από τον υπολογιστή. Δημιουρ- γούνται νέα πεδία αυτονομίας ορισμένων εργαζομένων. Σε πολλές περιπτώ- σεις μπορεί να επιλέγει μάλιστα ο ίδιος ο εργαζόμενος τον χρόνο και τον τόπο της εργασίας του, πράγμα που ευνοεί τη συμφιλίωση επαγγελματικής και προ- σωπικής ζωής. Εν πάση περιπτώσει και οι φόβοι που εκφράζονται είναι πολυδιάστατοι και αφορούν πολλές πλευρές των εργασιακών σχέσεων: το περιεχόμενο της εργα- σίας, τα μέσα της εργασίας, την ίδια την οργάνωσή της. Πρωτίστως, εκφράζεται ο φόβος ότι θα προκύψει αύξηση της ανεργίας, αφού η αυτοματοποίηση θα συνοδευθεί από υποκατάσταση της εργασίας από τη μη- χανή. Υποστηρίζεται όμως από την άλλη πλευρά ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι καθόλου βέβαιο, καθώς η πληροφορική μπορεί μεν να καταργεί θέσεις εργασίας, αλλά δημιουργεί και άλλες. Πάντως, όσο και αν δεν φθάσαμε στο τέλος της εργασίας, το ζήτημα των λεγόμενων τεχνολογικών απολύσεων είναι κρίσιμο 3 . Το περιεχόμενο της εργασίας, επίσης, σε πολλές περιπτώσεις βελτιώνεται κα- θώς καταργούνται μέσω της αυτοματοποίησης ορισμένες μονότονες θέσεις ερ- γασίας, ενώ οι συνθήκες εργασίας μπορούν ευκολότερα να προσαρμοσθούν στις προσωπικές συνθήκες των εργαζομένων και μάλιστα των μεγαλύτερων σε ηλικία 4 . Από την άλλη, όμως, πλευρά διαπιστώνονται ψυχοκοινωνικοί κίν- δυνοι, ο σημαντικότερος των οποίων είναι η επαύξηση του στρες στην εργα- σία που τείνει να θεωρείται ως το μείζον ζήτημα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία σήμερα. Ο αριθμός των χαμένων ωρών εργασίας που οφείλονται σε ψυχικές παθήσεις συνδεόμενες με την εργασία αυξάνεται θεαματικά 5 . Είναι λοιπόν απαραίτητο να επανασχεδιασθεί η σχέση ανθρώπου μηχανής. Προκύπτει, επίσης, επαύξηση της ευελιξίας της εργασιακής σχέσεως. Τα περι- θώρια της αυτονομίας του εργαζομένου ως προς το συγκεκριμένο περιεχόμε- νο της εργασίας εμφανίζονται διευρυμένα. Περαιτέρω, εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο είναι η ικανότητα εργασίας μέσα σε μια ομάδα, ακόμη και με μορ- 3. Rinie van Est – Linda Kool, Working on a robot society, Rathenau Instituut. The Hague, 2015, passim. 4. B. Waas, ‘New Foms of Employment’: A Challenge for the Legislature, σε R. Blanpain & F. Hendrickx (ed), New Forms of Employment in Europe, Wolters Kluwer, 2016, σ. 135. 5. R. Krause, ο.π., σ. 644 που σημειώνει ότι στη Γερμανία, ενώ το 2001 το ποσοστό των ψυχικών ασθενειών ανερχόταν σε 6,6 %, το 2010 αυξάνεται σε 13,1 % και το 2012 φθάνει στο 15,5 %.