ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ & ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

10 Πληροφορική και εργατικό δίκαιο - Γενική εισαγωγή προκύπτουν ζητήματα εφαρμοστέου εργατικού δικαίου, μια και όχι μόνο ο τό- πος εργασίας, αλλά και η χώρα απασχόλησης αποσυνδέεται από την επιχείρη- ση. Τα όρια της επιχείρησης ή της εκμετάλλευσης εμφανίζονται, ομοίως, συχνά δυσδιάκριτα. Όλο και μεγαλύτερος αριθμός επιχειρήσεων και εργοδοτών συ- νεργάζονται άμεσα προκειμένου να ολοκληρωθεί η παραγωγική διαδικασία ή η παροχή των υπηρεσιών. Είναι συχνά δυσχερές να εντοπίσουμε τον πραγ- ματικό εργοδότη, καθώς περισσότεροι του ενός εργοδότες δίνουν εντολές και ελέγχουν τη διαδικασία της εργασίας. Το δίπτυχο εργοδότη εργαζομένου δεν αποτελεί πλέον το αρχέτυπο της παροχής εργασίας. Αντίθετα, προκύπτει μια πολυεργοδοτική σχέση, απέναντι στην οποία η γνωστή τριμερής σχέση παρο- χής εργασίας να εμφανίζεται ως απλούστατη κατάσταση 12 . Ποιος απ’όλους τους εργοδότες ευθύνεται και ποιος είναι τελικά υπεύθυνος για τις συνθήκες εργασίας; Εν προκειμένω, λοιπόν, προκύπτουν μείζονα προβλήματα προς επίλυση. Εν όψει των μορφών ευέλικτης απασχόλησης, δεν θα πρέπει να επανεξετάσου- με την έννοια της εξάρτησης απομακρυνόμενοι από την προσωπική εξάρτηση και κατευθυνόμενοι προς την ένταξη στην εκμετάλλευση ως κύριο στοιχείο της εξάρτησης ή προς την έννοια της οικονομικής εξάρτησης; Σε ποιο βαθμό πρέπει να προβλέψουμε νέες μορφές συνευθύνης μεταξύ των διάφορων δικτύων εργοδοτών προκειμένου να εξασφαλίσουμε την αποτελε- σματικότητα του εργατικού δικαίου; Η προστασία απέναντι στο στρες στην εργασία και γενικά απέναντι στους λε- γόμενους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους δεν θα πρέπει να έλθει στην επιφάνεια και να αποτελεί μια βασική προτεραιότητα των μηχανισμών προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων; Η έννοια του χρόνου εργασίας θα πρέπει επίσης να επανεξετασθεί, όπως και οι περίοδοι αναφοράς του. Νέα μοντέλα οργάνωσης του χρόνου εργασίας προ- κύπτουν, το οποία περικλείουν νέου είδους χρονικά όρια 13 . Δεδομένου ότι δεν είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία του εργαζομένου στο χώρο εργασίας και αναπτύσσονται τόσο η τηλεργασία όσο και η νομαδική εργασία, προκύπτει η ανάγκη επανακαθορισμού ακόμη και του τρόπου μέτρησής του. Μάλιστα προ- τείνονται μέθοδοι μέτρησης που στηρίζονται όχι τόσο στο χρόνο αυτόν καθ’ 12. Β. Waas, ο.π., σ. 130. 13. Ι. Σκανδάλη, Χρόνος εργασίας. Η οριοθέτησή του στο σύγχρονο εργατικό δίκαιο, 2017, σ. 43 επ.