ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ & ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Κώστας Δ. Παπαδημητρίου 11 εαυτόν, όσο στην εμπιστοσύνη ή στην εκπλήρωση ενός μετρήσιμου έργου 14 . Η σημασία της συνεχούς εργασίας μειώνεται και αυξάνεται η σημασία της ετοιμό- τητας. Ποια είναι πλέον τα όρια αυτής της ετοιμότητας, ποια η περίοδος ανα- φοράς και μήπως είναι αναγκαία η θέσπιση μια ενδιάμεσης μορφής απασχόλη- σης, κινούμενης μεταξύ πραγματικής εργασίας και ανάπαυσης; Οι επιπτώσεις στις συλλογικές εργασιακές σχέσεις Τέλος, προκύπτουν σημαντικά ζητήματα συλλογικού χαρακτήρα. Είναι κατ’ αρχήν αναγκαίο να εντοπισθούν οι νέες ομάδες συλλογικών συμφερόντων, καθώς η παραδοσιακή κοινότητα εργαζομένων έχει διασπασθεί τόσο από από- ψεως τόπου απασχόλησης, όσο και από απόψεως μορφής εργασίας. Οι οργα- νώσεις εργαζομένων πρέπει να επιτύχουν να συνθέσουν τα διάφορα συμφέρο- ντα τα οποία συνδέονται με τις μάλλον ανομοιόμορφες συνθήκες εργασίας. Είναι μείζον το ζήτημα τόσο του τρόπου που θα ασκηθούν ουσιαστικά τα υφι- στάμενα συλλογικά δικαιώματα, όσο και αν πρέπει να αναγνωρισθούν νέα, τα οποία να ανταποκρίνονται στην καινούρια πραγματικότητα. Το διακύβευ- μα είναι μείζον για τις σημερινές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Πώς θα έλθουν σε επαφή με τους διασπασμένους εργαζομένους; Πώς θα επιτύχουν να συνθέ- σουν και να ομογενοποιήσουν τα, ενδεχομένως σε πρώτη φάση, διαφοροποι- ημένα, ατομικά συμφέροντα; Πρέπει πάντως να ανακαλύψουμε νέες μορφές επικοινωνίας εργαζομένων και συνδικαλιστικών οργανώσεων. Δεν αποκλείε- ται όμως να δημιουργηθούν και ειδικές μορφές εκπροσώπησης από εργαζομέ- νους σε νέες μορφές απασχόλησης, προκειμένου αυτές να εκπροσωπήσουν τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους 15 . Υπάρχουν, πάντως, εν προκειμένω ψυχοκοινωνικοί μηχανισμοί οι οποίοι ωθούν προς τον ατομικισμό, ο οποίος βεβαίως συνδυάζεται με τη γενικότερη τάση προς την απομάκρυνση από κάθε είδους συλλογικές δράσεις. Μπορούν να υπάρξουν όμως και καταστάσεις στις οποίες προκύπτει μια ανά- γκη για συσπείρωση, όπως όταν διαπιστώνεται το εύθραυστο της σχέσης ερ- γασίας. Τα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν, περαιτέρω, μια πρόκλη- ση για τη συλλογική δράση. Τα νέα διαχέονται σε δευτερόλεπτα και η επικοι- 14. Δ. Ζερδελή, Ο χρόνος εργασίας στην ψηφιακή εποχή, ΔΕΕ 2017, σ. 17 επ. Jean- Emmanuel Ray, Le droit du travail à l’épreuve des NTIC, Liaisons, 2001, σ. 149 επ. 15. M. Forlivesi, Interessi collettivi e rappresentanza dei lavoratori del web, σε P. Tullini (a cura) Web e lavoro. Profili evolutivi e di tutela. Giappichelli, 2017, σ. 179 επ.