ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

3 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Οι κανόνες του δικαίου γενικά Άρθ. 1 νες εθιμοτυπίας να προσλαμβάνουν το χαρακτήρα κανόνα δικαίου (δευτερογενής πη- γή δικαίου) (βλ. Α. Γεωργιάδη ό.π. σελ. 7). 4. Διαίρεση του δικαίου: Το δίκαιο διακρίνεται σε δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο. Ιδιωτικό δίκαιο αποκαλείται το σύνολο των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν τις σχέ- σεις μεταξύ υποκειμένων, τα οποία δεν ασκούν στη συγκεκριμένη περίπτωση δημό- σια εξουσία. Δημόσιο δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου που ρυθμίζουν την οργάνωση και τη λειτουργία του κράτους, ως και τις σχέσεις του κράτους με τους πολίτες. Δημόσιο δίκαιο είναι και αυτό που αφορά στην άσκηση δημόσιας εξουσίας από τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (π.χ. Δήμοι, Κοινότητες), δημόσιους ορ- γανισμούς ή και φυσικά πρόσωπα στην έκταση που αυτά ασκούν δημόσια εξουσία. Για τη διάκριση ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου προκρίνεται ένας συγκερασμός της θεωρίας των υποκειμένων, σύμφωνα με την οποία κριτήριο διάκρισης, αποτελούν τα υποκείμενα των κανόνων δικαίου και της θεωρίας της εξουσίας, η οποία αποτελεί εξέ- λιξη της υποκειμενικής θεωρίας και ανάγει ως κριτήριο την άσκηση δημόσιας εξου- σίας στην υπό κρίση περίπτωση (βλ. Α. Γεωργιάδη ό.π. σελ. 37, Καράκωστα ό.π. σελ. 6). Συνεπώς, όταν το δημόσιο ή τα νπδδ συναλλάσσονται με ιδιώτες ή με άλλα νομικά πρόσωπα, όπως και κάθε άλλος ιδιώτης, δεν πρόκειται για σχέση δημοσίου δικαίου, αλλά για σχέση ιδιωτικού δικαίου. 5. Πηγές του δικαίου α. Έννοια των πηγών του δικαίου: Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1 του ΑΚ ως πηγές του δικαίου αναγνωρίζονται ο νόμος και το έθιμο, δηλαδή το γραπτό, και το άγραφο δίκαιο. Ο όρος πηγή του δικαίου αναφέρεται τόσο στον τρόπο και στον φο- ρέα παραγωγής του δικαίου, όσο και στη νομική μορφή που λαμβάνει ο κανόνας δι- καίου (βλ. Παπαντωνίου ό.π. σελ. 24, Γεωργιάδη ό.π., σελ. 18). Το δίκαιο επομένως δημιουργείται είτε από κράτος (γραπτό δίκαιο) είτε άμεσα από την κοινωνία και κυ- ρούται με μακρά και ομοιόμορφη άσκηση, που μαρτυρεί σταθερή και κοινή συνείδη- ση δικαίου (εθιμικό δίκαιο). Και οι δύο αυτές πηγές των κανόνων δικαίου είναι ισότι- μες και ισοδύναμες (βλ. Καράκωστα ό.π. σελ. 7). β. Πρωτογενείς πηγές δικαίου: Κατά τον Αστικό Κώδικα μοναδικοί γενεσιουργοί λό- γοι κανόνων δικαίου είναι ο νόμος και το έθιμο, οι οποίοι αποτελούν τις πρωτογενείς πηγές δικαίου. Πρωτογενείς πηγές δικαίου αποτελούν επίσης και οι γενικά παραδε- δεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου (Σ. 28) και το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο. Οι πηγές αυτές ονομάζονται πρωτογενείς, ακριβώς διότι αποτελούν τους γενεσιουργούς λόγους ύπαρξης, αλλά και προσδιορίζουν την ισχύ των λοιπών κανόνων δικαίου (βλ. Σπυριδάκη Εγχειρ. αστ. δικαίου σελ. 9). 1. Έννοια νόμου. Η εκδή λωση της πολιτείας η οποία με ορισμένη διαδικασία εκ- δίδει και επιβάλλει κανόνα δικαίου (βλ. Τούση ΓενΑρχ σελ. 16). Πολιτειακή πράξη που περιέχει την έκφραση της θέλησης των αντιπροσώπων του νομοθετικού σώμα- τος (βλ. ΑΠ 761/86 ΔΕΝ 43,521). Στην έννοια του νόμου περιλαμβάνονται και τα κα- νονιστικά διατάγματα (βλ. ΜΠρΑθ 7397/82 ΑρχΝ 34,87). Οι νόμοι έχουν τυπική ισο- δυναμία μεταξύ τους από την άποψη της νομικής ισχύος των διατάξεών τους (βλ. ΣτΕ 4 5 6 7