ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

11 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Οι κανόνες του δικαίου γενικά Άρθ. 1 9. Κανονικού και εξαιρετικού δικαίου: Οι κανόνες κανονικού δικαίου καθιερώνουν τον κανόνα για ορισμένη κατηγορία σχέσεων και οι κανόνες εξαιρετικού δικαίου απο- τελούν παρέκκλιση από την καθιερούμενη θεμελιακή αρχή του κανονικού δικαίου, ό- πως π.χ. η ΑΚ 158 καθιερώνει τον κανόνα του ατύπου της δικαιοπραξίας και οι ΑΚ 369, 498 εισάγουν την εξαίρεση και απαιτούν έγγραφο (συμβολαιογραφικό). 10. Ερμηνευτικοί κανόνες, νόμιμα τεκμήρια, πλάσματα δικαίου, γενικές ρήτρες. α. Ερμηνευτικοί κανόνες: Είναι οι κανόνες που ερμηνεύουν άλλο κανόνα δικαίου, αποκαλύπτουν δηλαδή το νόημά του. Είναι κατά κυριολεξία του όρου οι κανόνες που προσδιορίζουν σε περίπτωση αμφιβολίας το νόημα της δήλωσης βούλησης (βλ. Απ. Γεωργιάδη ό.π. σελ. 47, Παπαντωνίου ό.π. σελ. 36). β. Νόμιμα τεκμήρια: Είναι συμπεράσματα που συνάγει ο νόμος, από γνωστά, για άγνωστα πράγματα, με σκοπό να επιτρέψει στο δικαστή να δέχεται, σαν αληθινούς, ισχυρισμούς των διαδίκων που είναι δύσκολο να αποδειχθούν (βλ. Παπαντωνίου ό.π., Απ. Γεωργιάδη ό.π.). Διακρίνονται σε μαχητά, αυτά δηλ. που μπορούν να ανα- τραπούν και σε αμάχητα, τα οποία δεν μπορούν να ανατραπούν. Όπου στον ΑΚ γίνε- ται χρήση της λέξης «τεκμαίρεται» εισάγεται νόμιμο μαχητό τεκμήριο. γ. Πλάσμα δικαίου: Υπάρχει όταν ο νόμος παραδέχεται ότι κάποιο πραγματικό γε- γονός εξομοιώνεται κατά τη νομική του ενέργεια προς άλλο γεγονός το οποίο δεν έχει ίδιο περιεχόμενο (βλ. Μπαλή ΓενΑρχ παρ. 8, σελ. 23, Τούση ΓενΑρχ αρ. 111 IV, σημ. 108, σελ. 50) ή όταν ο νόμος καθιερώνει ιδιαίτερες συνέπειες για κάποιο γεγονός για το οποίο δεν αναγράφονται τέτοιες, κατ’ εξομοίωσή του με άλλο γεγονός (βλ. Τούση ό.π.). δ. Γενικές ρήτρες: Κανόνες δικαίου με γενικές ρήτρες είναι οι διατάξεις που περιέ- χουν αόριστες νομικές έννοιες (χρηστά ήθη, συναλλακτική καλή πίστη, εύλογη αιτία, σπουδαίος λόγος κ.λπ .), οι οποίες παρέχουν στο δικαστή την εξουσία να αποφασίζει αν η συγκεκριμένη περίπτωση υπάγεται στη γενική και αόριστη διατύπωσή τους. Ο δικαστής στην προκειμένη περίπτωση διαμορφώνει δίκαιο (βλ. Καράκωστα ό.π. σελ. 15 επ.). ε. Συμπληρωματικοί κανόνες: Αποκαλούνται οι κανόνες που συμπληρώνουν την ιδιωτική βούληση σε ζητήματα τα οποία η τελευταία αφήνει αρρύθμιστα. 8. Περιεχόμενο και εφαρμογή του κανόνα δικαίου: Ο κανόνας δικαίου συντίθεται από δύο μέρη, «το πραγματικό» και την «έννομη συνέπεια». Το πραγματικό αναφέ- ρεται στο σύνολο εκείνων των προϋποθέσεων που τίθενται για την εφαρμογή του κα- νόνα και την επέλευση της έννομης συνέπειας. Ως έννομη συνέπεια ορίζεται το σύνο- λο των νομικών αποτελεσμάτων, που επιφέρει η πλήρωση του πραγματικού του κα- νόνα δικαίου. Με το συνδυασμό πραγματικού και έννομης συνέπειας ο κανόνας δι- καίου αποκτά τη μορφή υποθετικής πρότασης (βλ. Σπυριδάκη , Εγχειρίδιο αστικού δι- καίου, σελ. 8, Παπαντωνίου ό.π. σελ. 22). Εφαρμογή του κανόνα δικαίου καλείται η διαδικασία εκείνη, κατά την οποία αναζη- τείται το πραγματικό του κανόνα δικαίου, το οποίο καλύπτει τα πραγματικά περιστα- τικά της προκειμένης περίπτωσης (ιστορικό), ώστε να επέλθουν τα έννομα αποτελέ- 33 34 35 36 37 38 39