ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

84 Ιστορία του Δικαίου - Ελλάδας και Κύπρου βασιλέα, ο οποίος ως αρμόδιος ανακριτής ανακρίνει και ή κλείνει την υπόθεση ή την παραπέμπει ( εισάγει ) στο ακροατήριο (τμήμα των 501 ή Ολομέλεια) της Ηλιαίας. Ο Μέλητος καταθέτει (μαζί με την γραφή) και τα δικαστικά έξοδα ( παράστασις ) 207 . Στην Αθήνα του 4 ου αιώνα π.Χ. κάθε Αθηναίος πολίτης επιτρεπόταν να μηνύει όποιον θεωρούσε παραβάτη νόμων του ποινικού δικαίου για δημόσια αδικήματα. Η γραφή λεγόταν και μήνυση, διότι αφορούσε σε ένδικο μέσο που ασκούνταν για δη- μόσια αδικήματα. Για να γίνει κατανοητό, ότι δεν είναι δυνατή η αντιστοιχία 208 με το σημερινό ελληνικό δίκαιο, αναφέρουμε το εξής χαρακτηριστικό. Για φόνους ασκού- νταν η δίκη φόνου 209 . Ο φόνος θεωρούνταν αδίκημα 210 που έθιγε μόνο τους συγγε- νείς του φονευθέντος και όχι όλη την πολιτεία, πράγμα νομικά αδιανόητο σήμερα. Η γραφή λοιπόν εναντίον του Σωκράτη δίνει μια διάσταση δημοσίου ενδιαφέρο- ντος, ώστε να θεωρηθεί ότι αυτή η υπόθεση αφορά όλους τους Αθηναίους. Νομικά η κατηγορία ( γραφή ) περιλαμβάνει δύο επιμέρους κατηγορίες ( γραφές ). Ως προς το περιεχόμενο , η πρώτη κατηγορία είναι ότι ο Σωκράτης (δεν πιστεύει στους θεούς των Αθηναίων και ότι) εισάγει νέες θεότητες. Στην Απολογία Σωκράτους του Πλάτωνα αναφέρεται ο Σωκράτης στις κατηγορίες λέγοντας γρα- φήν ύβρεως και ακολασίας. Δεν γνωρίζουμε, εάν ο Σωκράτης διατυπώνει τυχαία αυτές τις λέξεις (δεν ήταν νομικός) ή ακριβολογώντας. Εδώ δεχόμαστε, ότι ακριβολογεί, διότι φαίνεται από την απολογία ότι είχε πολύ καλή γνώση των θεμάτων έχοντας δομήσει άρτια την υπεράσπισή του. Ενδέχεται να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η ονομασία της μίας και μόνης γραφής είναι γρα- φή ύβρεως και ακολασίας, αυτή όμως η άποψη δεν είναι πειστική. Συνεπώς, ουσιαστικά ορθότερο είναι να κάνουμε την διάκριση σε γραφή ύβρεως και σε γραφή ακολασίας. Νομικά ορθότερο είναι να κάνουμε την διάκριση, γιατί έχει άλλες νομικές συνέπειες μία γραφή και άλλες νομικές συνέπει- ες έχουν δύο γραφές. Κατ’αποτέλεσμα, η νομική συνέπεια ήταν μία: «τίμημα θάνατος». 207. Σε περίπτωση δίκης (και όχι γραφής) τα δικαστικά έξοδα λέγονταν πρυτανεία. Biscardi, 419. 208. Harrison, 76. 209. Εκτός της δίκης και της γραφής υπήρχαν και πολλά άλλα ένδικα μέσα, για παράδειγμα, η φάσις, η απογραφή, η εισαγγελία. Η φάσις ασεβείας διέφερε από την γραφή ασεβείας, υποβαλλόταν δε και αυτή στον άρχοντα – βασιλέα. (βλ. και σ. 13). Η απογραφή ομοίαζε προς την γραφή. Harrison, 211 – 218. Η εισαγγελία, για την οποία οι πηγές μας προσφέρουν ελάχιστες πληροφορίες, ασκούνταν για ιδιαιτέρως σοβαρά εγκλήματα, όπως η εσχάτη προδοσία. Harrison, 50 – 59. 210. Υπήρχαν πολλά διαφορετικά δικαστήρια που δίκαζαν υποθέσεις φόνων, ανάλογα με το αν ο φό- νος ήταν ακούσιος ή εκούσιος. Το Παλλάδιο (ακούσιος φόνος), το Δελφίνειο (δικαιολογημένες από τον νόμο ή την δικαιοσύνη ανθρωποκτονίες), το Πρυτανείο (δίκες για άψυχα αντικείμενα ή ζώα που προκάλεσαν θάνατο – για να μην δικάσουν τον ιδιοκτήτη που συνήθως ήταν ο δήμος, π.χ. αν έπεφτε ένα κομμάτι από μάρμαρο από δημόσιο κτίσμα και σκότωνε κάποιον, δίκαζαν το κομ- μάτι μάρμαρο), το Φρεαττό (οι εξορισμένοι λόγω ακούσιου φόνου δικάζονται για οτιδήποτε πλην φόνου εκ προθέσεως, βρισκόμενοι πάνω σε βάρκα, λίγο έξω από την ακτή του Πειραιά, και απένα- ντί τους στην γη βρίσκονται οι δικαστές, και αυτό για να μην «μολύνουν» την αττική γη), η Ζέα (δι- κάζονταν – όπως στο Φρεαττό – οι εξορισμένοι λόγω ακούσιου φόνου για φόνο εκ προθέσεως). Boegehold, 3 – 9, 44 – 50. Για τον Άρειο Πάγο, βλ. Biscardi, 93. Bonner – Smith (I), 251-278. Άλλα δι- καστήρια ήταν το Τρίγωνον, το Παράβυστον, το Βατραχιούν, το Φοινικιούν, κοκ, συνολικά 25 ονο- μασίες μας σώζονται χωρίς, όμως, να γνωρίζουμε, αν αναφέρονται σε 25 δικαστήρια, ή 2 ή 3 ονο- μασίες αναφέρονται στο ίδιο δικαστήριο.