ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΘΥΜΑ

146 TO ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΘΥΜΑ Ο χαρακτηρισμός μίας συμπεριφοράς και η τυπολογική της κατάταξη στο χώρο του οικονομικού εγκλήματος, βασίστηκε, λοιπόν, αρχικά, σε προσωποπαγή κριτή- ρια, μέσω των οποίων τίθεται στο κέντρο της όλης εγκληματολογικής ενασχό- λησης ο δράστης και τα χαρακτηριστικά του και έπειτα σε πραγματοπαγή, μέσω των οποίων το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε προς τον κύκλο των προσβαλλόμενων έννομων αγαθών και των ποινικών διατάξεων οι οποίες τα προστατεύουν 317 . Υπό τη δεύτερη πραγματοπαγή οπτική, στα οικονομικά εγκλήματα, παραδοσιακά, πε- ριλαμβάνονται: πρώτον, όσες αξιόποινες πράξεις, προβλεπόμενες στον Ποινικό Κώδικα, στρέφονται κατά της περιουσίας ή κατά της οικονομίας και λειτουργι- κούς κλάδους αυτής, άλλως, που προσβάλλουν ευθέως περιουσιακά και οικονο- μικά εν γένει έννομα αγαθά. ∆εύτερον, όσες αξιόποινες πράξεις, προβλέπονται σε ειδικούς ποινικούς νόμους, χάριν της καλής λειτουργίας της οικονομίας ή λειτουργικά σημαντικών κλάδων και θεσμών της. Και τρίτον, όσες αξιόποινες πράξεις, προβλέπονται σε ειδικούς ποινικούς νόμους και οι οποίες χωρίς να εξυ- πηρετούν άμεσα οικονομικούς σκοπούς, απευθύνονται πρωτίστως σε ορισμένο κύκλο προσώπων με οικονομική δραστηριότητα. Όπως, ωστόσο, προτείνεται από τον Κουράκη, αναγκαία είναι η σύνθεση των δύο αντιλήψεων περί οικονομικής εγκληματικότητας, της προσωποπαγούς και της πραγματοπαγούς, εφόσον, αυτός καθαυτός ο χαρακτηρισμός των οικονομικών εγκλημάτων, συνδέεται τόσο με την προσβολή, βλάβη ή διακινδύνευση, που αυτά επιφέρουν στην καλή λειτουργία της οικονομίας (πραγματοπαγής αντίληψη) όσο και με την τέλεσή τους από πρόσωπα, που ασκούν οικονομική δραστηριότητα, προς τα οποία ο νόμος απευθύνεται (προ- σωποπαγής αντίληψη) 318 . Η σημασία της επιρροής των ανωτέρω θεωριών στην κατανόηση της περιβαλ- λοντικής εγκληματικότητας είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο το εξηγητικό τους εύρος, δεν θα πρέπει να λησμονείται, συνδέεται με τη διάσταση του δράστη ως μετέχοντος του εγκληματικού φαινομένου και όχι με το θύμα. Για το λόγο αυτό 317. Τα αναφυόμενα, γύρω από την οικονομική εγκληματικότητα ζητήματα, τέθηκαν, αρχικώς, στις αναπτύξεις του Edwin Sutherland, τις σχετικές με τους/τις «εγκληματίες λευκού κολάρου», όπως αυτοί/ές κατά τον προσδιορισμό του διακρίνονται, με γνώμονα ορισμένα προσωποπαγή χα- ρακτηριστικά, αυτής της κατηγορίας εγκληματιών, όπως το υψηλό κοινωνικό-οικονομικό τους επίπεδο και η παραβίαση εκ μέρους τους κανόνων, ρυθμιστικών της επαγγελματικής τους δρα- στηριότητας. Με την πάροδο των ετών, όμως και την συναφή άμβλυνση των κοινωνικών αντι- θέσεων, ο κεντρικός όρος «λευκό περιλαίμιο», διευρύνθηκε εννοιολογικά, περιλαμβάνοντας στο περιεχόμενο του άτομα της αστικής τάξης, που ασχολούνται με εργασίες γραφείου. Αυτή η εν- νοιολογική εξέλιξη, επηρέασε και την εγκληματολογική έρευνα, επεκτείνοντας το αντικείμενο της οικονομικής εγκληματικότητας, εκτός από τις κατά Sutherland «αθέμιτες δραστηριότητες των επιχειρηματιών και των ιθυνόντων του δημόσιου βίου» και στις δραστηριότητες ατόμων «κάθε επαγγελματικής ομάδας», στο πλαίσιο, πάντα, της επαγγελματικής τους απασχόλησης, (White-Collar Criminality / Occupational Criminals). Βλ. Ν.Ε. Κουράκης, Τα Οικονομικά Εγκλήματα, Βασικά Ζητήματα της Οικονομικής Εγκληματικότητας και του Οικονομικού Ποινικού ∆ικαίου, εκδόσεις Α.Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 1998, σελ. 29-31, με περαιτέρω παραπομπές. 318. Βλ. Ν.Ε. Κουράκης, ο.π., σελ. 32-33.