Η ΚΑΛΗ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣΗ ΩΣ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

138 Μορφές εμφάνισης / συνέπειες κακής νομοθέτησης στην Ποινική Δικαιοσύνη καταρχήν, με γενικό τρόπο για όλους τους κλάδους δικαίου, ο Ν. 4048/2012 1 , ο οποίος περιγράφει μια σειρά αρχών, διαδικασιών, μέσων και δομών καλής νομοθέτησης 2 , σε συμφωνία με ανάλογα διεθνή κείμενα 3 . Θα μου επιτρέψετε, ωστόσο, να χρησιμοποιή- σω για τις ανάγκες της εισήγησής μου μια διαφοροποιημένη συστηματική, η οποία εν- σωματώνει μεν τα προτάγματα του Ν. 4048/2012, επιτρέπει όμως την ανάδειξη, σε με- γαλύτερο βαθμό, και των ιδιαιτεροτήτων του ποινικού δικαίου. Αναγκαίο είναι να τονιστεί, καταρχάς, ότι τα πρότυπα ποιότητας πρέπει να αφορούν όχι μόνο το τελικό περιεχόμενο των νόμων αλλά και τη διαδικασία παραγωγής τους . Τούτο προκύπτει ήδη από το γεγονός ότι ο όρος « νομοθέτηση », ως βασικός όρος εργα- σίας, υποδηλώνει τόσο μια διαδικασία , αυτήν δηλαδή της θέσπισης γενικών και απρό- σωπων κανόνων δικαίου, όσο και το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, δηλαδή τους παραγόμενους τελικά κανόνες. Ακόμη όμως και αν χρησιμοποιούσε κανείς κάποιον άλλο βασικό όρο εργασίας, όπως π.χ. τον όρο « καλοί νόμοι », και πάλι τα πρότυπα ποιότητας δεν θα μπορούσαν να αφορούν αποκλειστικά το περιεχόμενο, αφού η αξι- ολόγηση του τελευταίου, τουλάχιστον στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από την αξιολόγηση των διαδικασιών παραγωγής του. Ειδικότερα, σε ένα δημοκρατικό καθεστώς, το οποίο αποδέχεται και προωθεί τον πλουραλισμό απόψεων, η κρίση ως προς το αν το περιεχόμενο ενός νόμου είναι «καλό» συναρτάται αδιάρρη- 1. Ν. 4048/2012 «Ρυθμιστική Διακυβέρνηση: Αρχές, Διαδικασίες και Μέσα Καλής Νομοθέτησης», ΦΕΚ Α΄ 34/23.2.2012. 2. Βλ. πάντως και τις κριτικές παρατηρήσεις του Ν. Ανδρουλάκη, Η ποινική νομοθέτηση και κά- ποια τρέχοντα προβλήματά της, ΠοινΧρ 2015, 561 επ., 566: «Οι απλωμένες σε έξι πυκνογραμ- μένες σελίδες ΦΕΚ προβλέψεις του πρωτοτύπου αυτού “νομοθετήματος” δεν νομίζω ότι μας καθιστούν πολύ σοφότερους καθόσον αφορά στην Τέχνη του Νομοθετείν εν γένει και ειδικό- τερα της νομοθέτησης στον χώρο του Ποινικού Δικαίου, με τις κατά μεγάλο ποσοστό αυτονό- ητες κοινοτοπίες και ταυτολογίες που περιέχει. Καθόσον αφορά πάντως στο περιεχόμενο της “καλής νομοθέτησης”, αξία για το ποινικό δίκαιο φαίνεται να έχει η προβολή της αρχής της αναλογικότητας σύμφωνα και με το άρθρο 25 § 1 δ΄ του Συντάγματός μας. Χρήσιμες μπορεί να αποδειχθούν ακόμη κάποιες επιμέρους τεχνικές διευθετήσεις (βλ. λ.χ. άρθρο 2 § 4 α). Από την άλλη μεριά, ωστόσο, είναι προφανές ότι θάλπεται ένα είδος πολυπρόσωπης, πολυτελούς και δαπανηρής νομοθετικής γραφειοκρατίας που δεν μπορεί παρά να απολήξει και σε βλαπτι- κή προχειρόλογη διαμόρφωση πολυνομίας.» 3. Για τους στόχους του Ν. 4048/2012 και τα διεθνή ερείσματά του βλ. την αναλυτική και υπο- δειγματικά τεκμηριωμένη Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών Ρυθμίσεων, που συνόδευε το σχετι- κό νομοσχέδιο. Για ανάλογες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της ΕΕ, με παράθεση των ανακοινώ- σεων και σχεδίων δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υλοποίηση του στόχου της καλής νομοθέτησης, (regulatοry quality), ο οποίος αναδείχθηκε σε βασική πολιτική προτεραιότητα μετά τη θέσπιση της Συνθήκης του Άμστερνταμ (1997), βλ. Σωτηρόπουλο / Χριστόπουλο , Πο- λυνομία, Κακονομία και Γραφειοκρατία στην Ελλάδα [2016], σελ. 13, 90 επ. Για τις επιμέρους πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν από από το 2006 και μετά, με στόχο την προαγωγή της κα- λής νομοθέτησης στην Ελλάδα (π.χ. εγκύκλιος Πρωθυπουργού Υ190/2006, τροποποίηση του Κανονισμού της Βουλής, δημιουργία του ιστοτόπου «οpengοv.gr », δημιουργία του Γραφείου Υποστήριξης της Καλής Νομοθέτησης στη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης), οι οποίες κορυ- φώθηκαν με την ψήφιση του Ν. 4048/2012, που ενσωμάτωσε όλες τις προηγούμενες προβλέ- ψεις, εισάγοντας και νεότερες, πολλές εκ των οποίων, ωστόσο (π.χ. ρυθμιστικός προγραμμα- τισμός, αξιολόγηση της εφαρμογής των νόμων, μείωση της υφιστάμενης νομοθεσίας μέσα από την απλούστευση, την κωδικοποίηση και την αναμόρφωση δικαίου), έχουν ατονήσει στην πο- ρεία, βλ. τους ίδιους , ό.π., σελ. 47 επ.