Η ΚΑΛΗ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣΗ ΩΣ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

Θεόδωρος Παπακυριάκου 139 κτα με την κρίση ως προς το αν είναι «καλή» και η διαδικασία που ακολουθήθηκε , αφού δεν υπάρχει ένα μόνο εκ των προτέρων καθορισμένο σωστό περιεχόμενο, αλλά είναι ακριβώς η τήρηση της δημοκρατικής διαδικασίας, η οποία αναμένεται να οδηγεί κάθε φορά στο «πιο καλό» περιεχόμενο, με την έννοια ότι αυτό θα συνθέτει ορθά τις περισ- σότερες απόψεις. Και από επιστημολογική άποψη, άλλωστε, είναι σχεδόν αυτονόητο ότι δεν είναι κατά κανόνα δυνατή η επίτευξη ενός καλού περιεχομένου αν δεν έχουν προηγηθεί σωστές διαδικασίες. Πρότυπα καλού περιεχομένου και πρότυπα καλών δι- αδικασιών συμμετέχουν λοιπόν εξίσου, εγγενώς, στη συγκρότηση της έννοιας της κα- λής νομοθέτησης 4 . Τα πρότυπα ποιότητας, τώρα, σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των νόμων μπορούν να διακριθούν σε 2 υποκατηγορίες: Στην πρώτη υποκατηγορία ανήκουν οι τεχνικοί εκείνοι κανόνες, η τήρηση των οποίων εξασφαλίζει την ευχερή διάγνωση του νοήματος του νό- μου από τους αποδέκτες του 5 . Εδώ εντάσσονται, π.χ., η ορθή εφαρμογή των επίσημων συντακτικών και γραμματικών κανόνων κατά τη σύνταξη των επιμέρους ρυθμίσεων, η χρήση απλών, σαφών και ορολογικά συνεκτικών διατυπώσεων, η πρόκριση νοημα- τικά ολοκληρωμένων ρυθμίσεων, η αποφυγή αόριστων ή αντιφατικών παραπομπών κ.ο.κ. Συνοπτικά θα μπορούσε κανείς να κάνει λόγο εν προκειμένω για πρότυπα νο- μοτεχνικής αρτιότητας . Η τήρηση αυτών των προτύπων έχει μάλιστα στο ποινικό δί- καιο μεγάλη σημασία, ίσως μεγαλύτερη απ’ ό,τι σε άλλους δικαιικούς κλάδους, λόγω των ιδιαίτερων, συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών που διέπουν την ερμηνεία και εφαρμογή του. Ειδικότερα, τόσο η συνταγματική απαγόρευση των αόριστων ποινικών νόμων (n .c.n.p. sine lege certa ), όσο και η συνταγματική απαγόρευση της αναλογικής εφαρμογής ποινικών διατάξεων που θεμελιώνουν ή επαυξάνουν το αξιόποινο ( n.c.n.p. sine lege stricta ), αναβαθμίζουν τη γραμματική διατύπωση των ουσιαστικών ποινικών νόμων σε κομβικό κριτήριο, αντίστοιχα, αφενός για την κρίση ως προς την εγκυρότη- τά τους και αφετέρου για την κρίση ως προς τα απώτατα όρια εφαρμογής τους. Στη δεύτερη υποκατηγορία ποιοτικών προτύπων ανήκουν, παραπέρα, εκείνοι οι κανόνες, η τήρηση των οποίων εξασφαλίζει τη συμβατότητα του περιεχομένου των ουσιαστικών και δικονομικών ποινικών νόμων με τα προτάγματα άλλων, επίσης συνταγματικά κα- τοχυρωμένων αρχών, όπως οι αρχές της αναλογικότητας, της αποτελεσματικότητας ή της ισότητας 6 . Εδώ εντάσσονται, π.χ., η θέση σαφών και επιστημονικά τεκμηριωμένων αντεγκληματικών στόχων, η επιλογή των εκάστοτε προστατευόμενων αγαθών με κοι- νώς αποδεκτά κριτήρια, η ορθολογική οριοθέτηση της παρεχόμενης ποινικής προστα- σίας, η αξιολογική συνεκτικότητα των θεσπιζόμενων διατάξεων εντός του συνόλου της έννομης τάξης, η διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας της ποινι- 4. Πρβλ. και άρθρο 1 παρ. 2 στοιχ. β΄ Ν. 4048/2012: «Καλή νομοθέτηση είναι η πολιτική και η διαμόρφωση αρχών και μέσων για τη βελτίωση της ποιότητας των ρυθμίσεων και των διαδι- κασιών παραγωγής τους ». 5. Βλ. ενδεικτικά άρθρο 2 παρ. 1 στοιχ. γ΄ Ν. 4048/2012 («απλότητα και … σαφήνεια του περιε- χομένου»), άρθρο 3 παρ. 2-6 και άρθρο 4 στοιχ. στ΄ Ν. 4048/2012 («γραμματική και συντακτι- κή ορθότητα … τήρηση των νομοτεχνικών κανόνων»). 6. Βλ. ενδεικτικά άρθρο 2 παρ. 1 στοιχ. α΄ («αναγκαιότητα»), β΄ («αναλογικότητα»), δ’ («απο- φυγή αποκλινουσών από την κατά περίπτωση γενική πολιτική ή αντιφατικών ρυθμίσεων»), ε΄ («αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα»), ζ΄ («επικουρικότητα και λογοδοσία»), η’ («ασφά- λεια δικαίου»), ια΄ («ισότητα των φύλων»), άρθρο 4 στοιχ. ζ΄ («διασφάλιση της επίτευξης των στόχων πολιτικής με το ελάχιστο δυνατό κόστος»).