ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 855 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η κυριαρχία των κρατών, έτσι όπως εκδηλώνεται στα συντάγματά τους, έχει αρχίσει εδώ και πολύ καιρό να πλήττεται, υπό την επίδραση της απελευθέρωσης των εθνικών οικονο- μικών συνόρων, όπως επίσης και από την απρόβλεπτη ανάπτυξης των τεχνολογικών δυ- νατοτήτων και ευρύτερα της εγκαθίδρυσης νέων μορφών επικοινωνίας που γεννούν μια νέα πολιτιστική συνείδηση και κατ’ επέκταση μια νέα πολιτική προσέγγιση των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ κρατών και πολιτών. Οι νέες καταστάσεις που δημιουργούνται έχουν οδηγήσει σε μια διαρκή αδυναμία των κρατών να ελέγξουν τα όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό τους και τα οποία τις περισσό- τερες φορές είναι αποτέλεσμα επιδράσεων που παράγονται στο εξωτερικό. Η αδυναμία ελέγχου των αιτιών και λόγων που δημιουργούν τις νέες καταστάσεις δηλώνει την έλλει- ψη ισχύος των κρατών, η κυριαρχία των οποίων έχει περιοριστεί σε μεμονωμένες εκφρά- σεις της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας των πολιτών τους. Ο εικοστός πρώτος αιώνας που διανύουμε χαρακτηρίζεται όλο και με μεγαλύτερη σαφή- νεια από το φαινόμενο αυτό της κρίσης της παραδοσιακής έννοιας της κρατικής κυριαρχί- ας, τόσο στην εσωτερική της διάσταση, όσο και ιδίως στην διεθνή. Το φαινόμενο της πα- γκοσμιοποίησης, η δυναμική του οποίου εξακολουθεί να είναι εν πολλοίς απρόβλεπτη, με συνέπεια να μην μπορεί να προσδιοριστούν πλήρως οι συνέπειές της στη μείωση του ρόλου των κρατών, τείνει να λειτουργήσει ως πλαίσιο αναφοράς όλων των αλλαγών και προσαρμογών που επιχειρούνται στα κράτη, προκειμένου να ανακτηθεί ο έλεγχος αυ- τών των συνεπειών. Πράγματι, τα κράτη, συναισθανόμενα εδώ και αρκετό καιρό την αδυναμία τους να περιο- ρίσουν τις αρνητικές συνέπειες του ανοίγματος των συνόρων τους, έχουν αρχίσει να αντι- δρούν πιο συστηματικά και με μεγαλύτερη σύμπνοια. Η ανάκτηση της κυριαρχίας έχει προσλάβει πολυδιάστατη μορφή και σε κάθε περίπτωση εντελώς διαφορετική από εκεί- νη της καταπολέμησης ενός ορατού εξωτερικού εχθρού, φαινόμενο που τείνει να εξαφα- νιστεί ή σε κάθε περίπτωση να περιθωριοποιηθεί. Η συμμετοχή σε περιφερειακές ενώσεις, πρότυπο των οποίων συνιστά η Ευρωπαϊκή Ένω- ση, η ανάπτυξη διμερών και πολυμερών συνεργασιών, στη βάση του συγκριτικού πλεο- νεκτήματος και γενικά η προώθηση της ιδέας μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης, με κέντρο τον ΟΗΕ, αποτελούν τις πλέον ορατές μορφές αντίδρασης των κρατών προκειμένου να ανακτήσουν την εν πολλοίς οριστικά απωλεσθείσα κυριαρχία τους. Οι μορφές αυτές αντίδρασης βασίζονται στην ιδέα της συνεργασίας, η οποία όσο περισ- σότερο αναπτύσσεται, ιδίως ως υπερεθνική κατά την έννοια της ευρωπαϊκής συνεργα- σίας, τόσο φαίνεται πως περιορίζεται η παραδοσιακή έννοια της εθνικής κυριαρχίας. Το φαινόμενο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Τα κράτη συνειδητά προβαίνουν στην εκχώρη- ση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε τρίτες οντότητες, χωρίς να είναι σε θέση να ελέγξουν πάντοτε τον τρόπο διακυβέρνησή τους. Τους αρκεί ότι μέσω αυτών επιδιώκονται σκοποί που τους εκφράζουν και που δεν μπορούν να τους ικανοποιήσουν από μόνα τους. Οπό- τε όλη πλέον η κυριαρχία τους επενδύεται σε σκοπούς που πρέπει να εκπληρωθούν, σε