ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑ & ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Το δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας 266 Αξιοσημείωτη είναι μια διεύρυνση της έννοιας της ελευθερίας αναπτύξεως της προσωπικότητας, την οποία δέχτηκε το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστή- ριο της Γερμανίας. Συγκεκριμένα, αυτό 71 νομολόγησε τα ακόλουθα: «Η ελευθε- ρία αναπτύξεως της προσωπικότητας δεν εξαντλείται στη γενική ελευθερία δρά- σεως, αλλά περιλαμβάνει στη θεμελιώδη τάξη μας και το θεμελιώδες δικαίωμα της μη επιβαρύνσεως από την κρατική εξουσία με μια ζημιά, η οποία δεν θεμε- λιώνεται στη συνταγματική τάξη. Η διατύπωση του άρθρου 2 § 1 Θεμελιώδους Νόμου τονίζει βέβαια ιδιαίτερα την ενεργητική διαμόρφωση της ζωής από τον ίδιο τον φορέα του θεμελιώδους δικαιώματος. Ωστόσο, αυτή προϋποθέτει ακρι- βώς την ελευθερία από αδικαιολόγητες -συνεπώς και από αντίθετες με το κράτος δικαίου- επεμβάσεις της κρατικής εξουσίας. Κατ’ ακολουθία, κατά την κρίση του ζητήματος, αν υπάρχει μια επέμβαση στο θεμελιώδες δικαίωμα του άρθρου 2 § 1 Θεμελιώδους Νόμου, δεν επιτρέπεται να λαμβάνεται υπόψη μόνο, ότι μια χρη- ματική ποινή αφαιρεί από τον καταδικασθέντα τη δυνατότητα χρησιμοποιήσεως μέσων σύμφωνα με τη δική του διακριτική ευχέρεια· ακόμα και αν μια χρηματική ποινή δεν χρειαζόταν να καταβληθεί με βάση π.χ. μια χάρη, θα μπορούσε να έχει προσβάλλει την αναγκαίως περιεχόμενη στο θεμελιώδες δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας ελευθερία από αδικαιολόγητες κρατικές επεμβά- σεις». Το Δικαστήριο δεν έλυσε το ζήτημα, αν μια καταδίκη σε χρηματική ποινή με βάση έναν αντισυνταγματικό κανόνα (αντίθετο με τις αρχές του κράτους δικαίου) προσέβαλε την ελευθερία αναπτύξεως της προσωπικότητας. Γιατί θεώρησε την καταδίκη αυτή ως αντίθετη με την ειδική διάταξη του άρθρου 12 § 1 του Θεμελι- ώδους Νόμου, η οποία κατοχυρώνει την επαγγελματική ελευθερία. Η πρακτική σημασία της εν λόγω νομολογίας 72 συνίσταται στο παραδεκτό της συνταγματικής προσφυγής κατά πράξεων της κρατικής εξουσίας, οι οποίες παραβιάζουν κανόνες του αντικειμενικού συνταγματικού δικαίου και προσβάλλουν έμμεσα την ελευθε- ρία αναπτύξεως της προσωπικότητας. Δεδομένου ότι το Σύνταγμά μας δεν προ- βλέπει το θεσμό της συνταγματικής προσφυγής, η υπαγωγή οποιασδήποτε έμμε- σης προσβολής της ελευθερίας αναπτύξεως της προσωπικότητας στη διάταξη του άρθρο 5 § 1 αυτού, την οποία θεωρώ ορθή, δεν έχει καμιά πρακτική σημασία. β) Ειδικά δικαιώματα συναγόμενα από το δικαίωμα. – Από το δικαίωμα της ελεύ- θερης ανάπτυξης της προσωπικότητας συνάγονται ιδίως τα ακόλουθα δικαιώ- ματα, τα οποία δεν καλύπτονται από τις ειδικές διατάξεις περί ατομικών δικαιω- μάτων του Συντάγματος: αα) Τ ο γ ε ν ι κ ό δ ι κ α ί ω μ α π ρ ο σ ω π ι κ ό τ η τ α ς, που εξετάστηκε ήδη σε άλλη θέση του έργου αυτού 73 . 71. Απόφ. της 8.1.1959, BVerfGE 9, 83 (88 επ.). 72. Βλ. Nipperdey , Freie Entfaltung der Persönlichkeit, σε Bettermann - Nipperdey, op. cit., τ. IV, ημίτ. 2, σ. 768, σημ. 121. 73. Βλ. παραπάνω, σ. 219 επ.