ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑ & ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

269 Το περιεχόμενο του γενικού θεμελιώδους δικαιώματος δ δ ) Τ ο δ ι κ α ί ω μ α σ ύ ν α ψ η ς σ υ μ φ ώ ν ο υ σ υ μ β ί ω σ η ς . – Είναι αναμφίβολο ότι οι συνταγματικές διατάξεις, που κατοχυρώνουν το θεσμό του γάμου, δεν καλύπτουν τα σύμφωνα συμβίωσης μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγα- ριών, τα οποία καθιερώνονται νομοθετικά σε πολλά κράτη - μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μεταξύ των κρατών αυτών περιλαμβάνονται και η Γερμανία και η Ελλάδα, τα Συντάγματα των οποίων κατοχυρώνουν κατ’ αρχήν με την ίδια έννοια την ελευθε- ρία ανάπτυξης της προσωπικότητας και το γάμο. Το σύμφωνο συμβίωσης καθιερώ- θηκε στη Γερμανία μόνο για τα ομόφυλα ζευγάρια με το νόμο της 11ης Δεκεμβρίου 2001, ο οποίος έχει τον τίτλο «Για την περάτωση της διάκρισης των ομοφυλικών συ- ντροφικοτήτων» («Lebenspartnershaftsgesetz»). Ο νόμος αυτός εξομοίωσε κατ’ αρ- χήν το σύμφωνο συμβίωσης με το γάμο από την άποψη των δικαιωμάτων και υπο- χρεώσεων των μερών του. - Στην Ελλάδα το σύμφωνο συμβίωσης πρόβλεψε αρχικά ο νόμος 3719/2008 («Μεταρρυθμίσεις για την οικογένεια, το παιδί, την κοινωνία και άλ- λες διατάξεις») μόνο για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Η μη πρόβλεψη του συμφώνου συμ- βίωσης και για τα ομόφυλα ζευγάρια από το νόμο αυτό προκάλεσε την καταδίκη της Χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (απόφαση της 7.11.2013 στην υπόθεση Βαλλιανάτος κ.λπ. κατά της Ελλάδας) για παράβαση των άρθρων 8 και 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που καθιερώνουν αντίστοιχα το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και την απαγόρευση των διακρίσεων. Ο νόμος 4356/2015 («Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις») επέκτεινε το σύμφωνο συμβίω- σης και στα ομόφυλα ζευγάρια. Ειδικότερα, το άρθρο 1 αυτού ορίζει τα εξής: «Η συμ- φωνία δύο ενήλικων προσώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους, με την οποία ρυθμί- ζουν τη συμβίωσή τους (σύμφωνο συμβίωσης) καταρτίζεται αυτοπροσώπως με συμ- βολαιογραφικό έγγραφο. Η ισχύς της συμφωνίας αρχίζει από την κατάθεση αντιγρά- φου του συμβολαιογραφικού εγγράφου στο ληξίαρχο του τόπου της κατοικίας τους, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του ληξιαρχείου». Εξάλλου, ο νόμος εξομοίω- σε το σύμφωνο συμβίωσης με το γάμο. Συγκεκριμένα, αυτός επιτάσσει κατ’ αρχήν την ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του Αστικού Κώδικα που ρυθμίζουν π.χ. τις προ- σωπικές και μη προσωπικές σχέσεις των συζύγων στις σχέσεις των μερών συμβίωσης (άρθρο 5) και των διατάξεων άλλων νόμων «που αφορούν αξιώσεις των συζύγων με- ταξύ τους, καθώς και αξιώσεις, παροχές και προνόμια έναντι τρίτων ή έναντι του Δημο- σίου... και στα μέρη του συμφώνου, εφόσον δεν υπάρχει διαφορετική ειδική ρύθμμι- ση στον παρόντα ή άλλο νόμο» (άρθρο 12 § 1). Την πλήρη εξομοίωση των μερών του συμφώνου με τους συζύγους στην κοινωνική ασφάλιση καθιέρωσε ρητά το άρθρο 16 του νόμου 4387/2016: «Με τους εγγάμους εξομοιώνονται πλήρως οι αντισυμβαλλό- μενοι στο σύμφωνο συμβίωσης του Ν 4356/2015... ως προς κάθε κοινωνικοασφαλι- στικό δικαίωμα, παροχή, υποχρέωση ή περιορισμό, σύμφωνα με τις διατάξεις του πα- ρόντος νόμου ή της εν γένει κοινωνικοασφαλιστικής και προνομοιακής νομοθεσίας». δεν απαγορεύει ούτε επιβάλλει την αναγνώριση ως γάμου των ενώσεων μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου. Το εν λόγω δικαίωμα προσομοιάζει, επομένως, στο δικαίωμα που προ- βλέπεται από την ΕΣΔΑ, αλλά η εμβέλειά του ενδέχεται να είναι ευρύτερη, οσάκις προβλέπε- ται από την εθνική νομοθεσία». Έτσι, η διαφορετική διατύπωση του άρθρου του Χάρτη απο- βλέπει προφανώς στη διευκόλυνση καθιέρωσης του γάμου των ομοφυλόφιλων προσώπων.