ΓΕΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΙΑ & ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Το δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας 274 δηλα άνευ αντικειμένου. Η διάταξη αυτή αποτελεί ειδική ρύθμιση απέναντι στις διατάξεις, που κατοχυρώνουν την ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας και τη γενική αρχή της ισότητας, ή, το ίδιο πράγμα, περιλαμβάνει ενυπάρχοντα περι- ορισμό των θεμελιωδών αυτών δικαιωμάτων. Η επικρινόμενη νομολογία ανεπι- τυχώς θεμελιώνει την αρχή της ίσης μεταχείρισης του συμφώνου συμβίωσης με το γάμο στη γενική αρχή της ισότητας, γιατί αυτό, όπως και η ίδια δέχεται, είναι διαφορετικός θεσμός («aliud») και ως τέτοιος δεν μπορεί να τύχει ίσης μεταχείρι- σης με αυτόν. Ο επίμαχος νόμος καθιέρωσε κατ’ ουσία ένα δεύτερο γάμο με άλλο όνομα, όπως επισήμαναν τα δύο μέλη του Δικαστηρίου που μειοψήφησαν. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον πολύ συνηθισμένο χαρακτηρισμό του μέρους το συμ- φώνου συμβίωσης ως «συζύγου» 93 . Ζήτημα συνταγματικότητας τίθεται προφανώς και για τον ελληνικό νόμο και μάλι- στα και ως προς τα δύο σύμφωνα συμβίωσης, τα οποία καθιερώνει κατ’ αντίθε- ση με το γερμανικό νόμο. Ειδικότερα, είναι αμφίβολη η συμφωνία του νόμου αυ- τού με τις διατάξεις των άρθρων 5 § 1 και 21 § 1 του Συντάγματος, τα οποία κα- τοχυρώνουν αντίστοιχα την ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας υπό την επιφύλαξη του Συντάγματος και των χρηστών ηθών και το θεσμό του γάμου 94 . Έτσι, η ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας καλύπτει τα σύμφωνα συμβίω- σης μόνο, αν αυτά συμβιβάζονται με τα χρηστά ήθη και τη συνταγματική εγγύηση του θεσμού του γάμου. - Το ζήτημα της συμφωνίας με τα χρηστά ήθη τίθεται μόνο προκειμένου για το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. Η λύση του ζητήματος αυτού είναι δύσκολη ενόψει της μεταβλητότητας των σχετικών ηθικών αντιλήψεων, όπως προκύπτει και από τη νομολογία του Ομοσπονδιακού Συνταγ- ματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας 95 . Οι κοινωνικές αντιλήψεις για την ομοφυλο- φιλία έχουν μεταβληθεί κατά τα τελευταία χρόνια ιδίως κάτω από την επιρροή των ευρωπαϊκών κειμένων προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τα οποία απα- γορεύουν ρητά η σιωπηρά οποιοδήποτε διάκριση λόγω του σεξουαλικού προσα- νατολισμού. - Το σύμφωνο συμβίωσης των ετερόφυλων ζευγαριών δεν καλύπτε- ται από την ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας λόγω της προφανούς αντί- θεσής του με τη συνταγματική εγγύηση του γάμου. Γιατί, όπως δέχτηκε και η νο- 93.  Michael-Morlok, op. cit., σ. 145. 94. Η διάταξη του άρθρου 21 § 1 του Συντ. ορίζει ότι «Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρη- σης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τε- λούν υπό την προστασία του κράτους». Η διατύπωση της διάταξης αυτής και, συγκεκριμέ- να, η πρόταξη της οικογένειας απέναντι στο γάμο αποτελεί πρωθύστερο, αφού αυτός είναι ο δημιουργός της. Η διάταξη δεν υιοθέτησε την ορθή διατύπωση των διατάξεων του Συντ. της Βαϊμάρης και Θεμελιώδους Νόμου της Γερμανίας, τις οποίες είχε προφανώς ως πρότυπο. Την ορθή διατύπωση της διάταξης πρότεινε η τροπολογία των 20 βουλευτών της 26.4.1975, η οποία επανέλαβε την τροπολογία Θ. Μαναβή και Β. Τσουδερού της 21.1.1975. Βλ. Σύνταγμα 1975, Διάταξις κατ’ άρθρον επισήμων σχεδίων - τροπολογιών ψηφισθέντος κειμένου, 1976, σ. 142 και 146 αντίστοιχα. 95. Βλ. κατωτέρω, σ. 315 επ.