ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

14 Οι μεταλλάξεις του Πτωχευτικού Δικαίου 1. Η πρώτη επισήμανση αφορά την ανίχνευση εξωπτωχευτικών παραμέτρων στο ΠτΔ και τις πτωχευτικές διαδικασίες . Είναι ήδη παλιά η διαπίστωση ότι οι διαδικασίες αυτές χρησιμοποιούνται όχι μόνο για τους δικούς τους σκοπούς, για την αντιμε- τώπιση δηλ. της αφερεγγυότητας, αλλά και ως μέθοδοι, εργαλεία ή και πρόσχημα για την επίτευξη άλλων σκοπών, όπως είναι η περιέλευση επιχειρήσεων σε άλλα χέρια, και συγκεκριμένα ως μέθοδοι κρατικοποίησης ή αποκρατικοποίησης. Κλα- σικά πια παραδείγματα είναι αφενός μεν η νομοθεσία των προβληματικών επι- χειρήσεων του 1983, μέσω της οποίας περιήλθαν στα χέρια του κράτους ορισμέ- νες σημαντικές ελληνικές επιχειρήσεις, αφετέρου δε η νομοθεσία του 1990 (το πε- ρίφημο «άρθρο 46α») που, αντίθετα, χρησιμοποιήθηκε σε κάποιες αποκρατικο- ποιήσεις. Πέραν αυτού όμως αξίζει να θυμηθούμε ότι πολλές πτωχευτικές ή εξω- πτωχευτικές διαδικασίες, ιδιαίτερα μεγάλες, γίνονται γνωστές και ερεθίζουν την κοινή γνώμη λόγω της χρήσης τους για σκοπούς απομακρυσμένους ή και ολότε- λα ξένους προς την ικανοποίηση των πιστωτών. Να αναφέρω τα πρόσφατα ελλη- νικά παραδείγματα της εφαρμογής του άρθρου 99 ΠτΚ στη Μαρινόπουλος, όπου κρίσιμο ζήτημα ήταν η διατήρηση των θέσεων εργασίας, καθώς και η υπαγωγή υπό ειδική διαχείριση του ΔΟΛ, όπου βέβαια διακύβευμα, περισσότερο από κά- θε τι άλλο, ήταν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της επιχείρησης αυτής. Και από ξέ- να παραδείγματα να αναφέρω μόνο την πολύ πρόσφατη πτώχευση στη Γερμανία της Air Berlin, την οποία η Ryanair εξέλαβε ως προσπάθεια αρπαγής της από τη Lufthansa και νόθευσης του ανταγωνισμού των αεροπορικών μεταφορών 20 . 2. Η δεύτερη επισήμανση έχει στενή συνάφεια με την πρώτη και αφορά ένα γνω- στό χαρακτηριστικό του ΠτΔ, που το βλέπουμε σήμερα περισσότερο από ποτέ, και αυτό είναι ο βαθύτατα πολιτικός χαρακτήρας του. Παρά την έντονη τεχνική του πλευρά, το ΠτΔ προσφέρεται σε πολιτικές επιλογές. Ζητήματα όπου η πολιτική εισχωρεί στο ΠτΔ είναι ο πίνακας κατάταξης, τα πρό- σωπα δηλ. που επιλέγεται να έχουν ή να μην έχουν προνόμια, η θέση των εμπραγ- μάτως ασφαλισμένων, η θέση των εργαζομένων στην πτώχευση και η διατήρηση των θέσεων εργασίας, η παράκαμψη της αντίδρασης των μετόχων ή και του οφει- λέτη σε εξυγιαντικές ρυθμίσεις, η απαλλαγή και το «νέο ξεκίνημα» του οφειλέ- τη, καθώς και το αν το ΠτΔ μπορεί να αποτελεί κατάλληλο εργαλείο αναδιανομής, προς μια κοινωνικά επιθυμητή κατεύθυνση. Όλα αυτά, αν δεν συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης ενός «δεξιού» ή ενός «αριστερού» ΠτΔ, πάντως δίνουν την ευκαιρία για αξιολόγηση των λύσεων και πόσο υπερτερεί σε κάθε πτωχευτικό σύστημα το οικονομικό ή το κοινωνικό στοιχείο. 3. Και η τρίτη επισήμανση, με την οποία θα τελειώσω, είναι η τάση φυγής από το ΠτΔ . Η τάση αυτή έχει πολλές μορφές. Μια είναι η τάση όχι ακριβώς φυγής, αλλά αποφυγής κάποιου ΠτΔ υπέρ κάποιου άλλου, ευνοϊκότερου για τον οφειλέ- 20. Βλ. Καθημερινή 17.9.2017 «Αίτηση για υπαγωγή σε καθεστώς πτώχευσης κατέθεσε η Air Berlin». Βλ. και https://en.wikipedia.org/wiki/Air_Berlin.