ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΤΩΧΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Ευάγγελος Περάκης 15 τη, ή, ανάλογα, τους πιστωτές. Τα schemes of arrangement του αγγλικού δικαίου είναι γνωστά για την ελκυστικότητά τους, αφού πολλές επιχειρήσεις κατέφυγαν σ’ αυτά, μεταφέροντας ενδεχομένως την έδρα τους στην Αγγλία, προκειμένου να αποφύγουν άλλες εθνικές διαδικασίες. Ο νέος Κανονισμός 2015/848 προσπα- θεί να αντιμετωπίσει το forum shopping, αλλά και το Brexit αναπόφευκτα θα μειώσει την ελκυστικότητα του βρετανικού δικαίου. Μια άλλη μορφή είναι η φυγή από τις θεσμικές προς τις εκούσιες εξωθεσμικές και συμβατικές διαδικασίες. Όμως οι προσπάθειες αυτές είναι περιορισμένες, όχι μόνο διότι σε τέτοιες δια- δικασίες ο οφειλέτης μένει αβοήθητος (δεν έχει την επικουρία του δικαστηρί- ου ή ενός συνδίκου), αλλά κυρίως διότι οι μη συμβαλλόμενοι πιστωτές δεν δε- σμεύονται, με ενδεχόμενο φαινόμενο free riding. Τέλος, φυγή από το ΠτΔ είναι και η πτωχευτική μόνωση (η «insulation»), η απαλ- λαγή δηλ. ορισμένων οφειλετών από το ΠτΔ, το γνωστό «too big to fail», λόγω του φόβου των συστημικών κινδύνων, που σημαίνει την αποφυγή πτώχευσης για ορισμένους (όπως τράπεζες, ασφαλιστικές επιχειρήσεις κλπ.) 21 , ή (σε παραλλα- γή του φαινομένου) η διατήρηση των αποτελεσμάτων ορισμένων δοσοληψιών για χάρη της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, παρά την πτώχευση, όπως π.χ. συμβαίνει με τις συμφωνίες παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας, εντολές μεταβίβασης επί συστημάτων διακανονισμού πληρωμών κλπ. 22 Ενα- ντίον όμως της εξαίρεσης από το ΠτΔ τονίζεται καμιά φορά, ότι η ιδέα «too big to fail» προωθείται από ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, που έχουν περιέλθει σε δεινή θέση λόγω αθρόων συναλλαγών υψηλού ρίσκου με παράγωγα κλπ., και που στην πραγματικότητα θα έπρεπε και αυτοί να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες με τις άλλες επιχειρήσεις 23 . Η υιοθέτηση του «too big to fail» αποδίδεται μάλλον στη δύναμη ορισμένων οφειλετών, εκείνων που είναι « too powerful to fail», και αυ- τό υποβαθμίζει αυτόματα το δικαιολογητικό λόγο και το αποδεκτό της αρχής. Με τέτοιες σκέψεις η αρχή «too big to fail» φαίνεται να υποχωρεί 24 . V. Συμπεράσματα Δύο συμπεράσματα από τα λεχθέντα: 1. Το ένα είναι ότι η φυγή από το ΠτΔ δεν αποτελεί αξιόπιστη επιλογή. Το ΠτΔ μας παρακολουθεί είτε μας αρέσει είτε όχι – θα έλεγα είναι μέσα στη ζωή μας και μά- 21. Βλ. Περάκη , ΠτΔ 2017, σ. 33. 22. Βλ. ενδεικτικά για την Ελλάδα άρθρα 26 § 6, 36 §§ 2 και 3, 46 ΠτΚ. 23. Βλ. την αξιόλογη κριτική Soltysinski , The demise of the principle of equality of economic actors in private law, εις: Liber Amicorum Paul Demaret, 1, 2013, σ. 423. 24. Έτσι π.χ. το άρθρο 4 ν. 4335/2015, που δεν αποκλείει την υπαγωγή στους κανόνες ανάκαμψης και εξυγίανσης των πιστωτικών ιδρυμάτων, η αφερεγγυότητα των οποίων «είναι πιθανό να έχει σημαντική αρνητική επίπτωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, σε άλλα ιδρύματα, στους όρους χρηματοδότησης ή στην ευρύτερη οικονομία».