ΔΙΚΑΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

48 Δίκαιο προστασίας καταναλωτή Ε. ΠΕΡΑΚΗΣ/Χ. ΛΙΒΑΔΑ Άρθρο 1α Ν 2251/1994 A. Έννοια του καταναλωτή (άρθρο 1α παρ. 1) Ι. Γενικά Ορισμένες αρχικές σκέψεις είναι απαραίτητες για τη μέθοδο προσέγγισης της έννοιας του κα- ταναλωτή. Η αντίληψη ότι η προστασία του καταναλωτή συνιστά απαραίτητο εργαλείο για την οικονο- μική πρόοδο δεν είναι πρόσφατη. Ήδη ο Adam Smith θεωρούσε ότι κάθε παραγωγή αξίζει όσο υπάρχει κατανάλωση και ότι η προστασία των συμφερόντων του παραγωγού αξίζει τό- σο, όσο αυτό προάγει εκείνα του καταναλωτή 1 . Με βάση τέτοιες θεωρήσεις αναπτύχθηκε η ιδέα ότι ο καταναλωτής είναι ο «βασιλιάς» εκείνος, που ρυθμίζει την οικονομία. Οι κρίσεις όμως αυτές αποτελούν συμπεράσματα πολιτικής οικονομίας και όχι κοινωνικής πολιτικής. Το δίκαιο της προστασίας του καταναλωτή (όχι απλά και γενικά το δίκαιο του καταναλωτή ή των καταναλωτικών συναλλαγών) γεννήθηκε με στόχο την κοινωνική προστασία, στη βάση της «εξισωτικής ανισότητας», την οποία προσφέρει ο νόμος. Η ανάγκη της κοινωνικής προστασίας προέκυψε από την οικονομική εξέλιξη. Η ανάδειξη ισχυρών μονάδων προμηθευτών, η μαζικότητα των καταναλωτικών συναλλαγών, οι σύγ- χρονες τεχνικές διαφήμισης και marketing, η αντικατάσταση της διαπραγμάτευσης από συμ- βάσεις προσχώρησης, η έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης, η σύγχρονη τεχνολογία και συ- 1. Βλ. The Wealth of Nations (1776), Book IV, Chapter VIII: “Consumption is the sole end and purpose of all production; and the interest of the producer ought to be attended to, only so far as it may be necessary for promoting that of the consumer. The maxim is so perfectly self- evident, that it would be absurd to attempt to prove it. But in the mercantile system, the interest of the consumer is almost constantly sacrificed to that of the producer; and it seems to consider production, and not consumption, as the ultimate end and object of all industry and commerce”. 1 2 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Αθέμιτες εμπορικές πρακτικές 14, 15, 37 Δικαιοδοσία 68, 90, 91 Έννοια καταναλωτή – αστικολογική θεώρηση 5 – ασυμμετρία 9, 78 – ασφαλισμένος 89 – διαπραγματευτική υπεροπλία (υπεροχή) 9, 71, 76, 77, 96 – διαπραγματευτική μειονεξία 51, 53, 57, 60 – εμποροδικαιική θεώρηση 6 – νομικό πρόσωπο 8, 9, 10, 13, 50, 53, 73, 82, 94, 96, 97 – ορισμοί του ενωσιακού δικαίου 30-49 – περιστολή ορισμού 76, 79, 80, 81, 83, 93 – προϊόντα 9, 10, 11, 73, 81, 82, 98 – «πρότυπο» καταναλωτή 72 – υπηρεσίες 9, 60, 73, 81, 82, 98 – φυσικό πρόσωπο 13, 20-27, 33-44, 47, 50, 51, 63, 64, 69, 88, 91, 95 Έννοια προμηθευτή 74, 82, 94, 95, 96, 97 Επαγγελματίας 60, 66, 91 Εξισωτική ανισότητα 1, 77 Ηλεκτρονικό εμπόριο 25, 35 Καταναλωτική πίστη 26 Κατάχρηση δικαιώματος 76-79 Καταχρηστικές ρήτρες 33, 52, 53 Μεικτή δραστηριότητα 66 Πελάτης τράπεζας 86 Πολύ μικρή επιχείρηση 62, 83 Τελικός αποδέκτης 9, 58, 60, 61, 80, 81, 82 Υπηρεσίες πληρωμών 62, 83