ΔΙΚΑΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

418 Δίκαιο προστασίας καταναλωτή Α. ΜΠΕΧΛΙΒΑΝΗΣ Άρθρα 4, 4α-4η, 5-5β Ν 2251/1994 της 25ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, την τροποποίη- ση της Οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της Οδηγίας 1999/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και την κατάργηση της Οδηγίας 85/577/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της Οδηγίας 97/7/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, L 304 της 22.11.2011. Συμπληρώνοντας τη ρύθμιση του άρθρου 9η περ. στ, το οποίο απα- γορεύει μεν την παροχή μη παραγγελθέντων ως επιθετική εμπορική πρακτική, αλλά χωρίς να προβλέπει συμβατική επανόρθωση (βλ. υπ’ αριθ. 60 σκέψη του προοιμίου της Οδηγίας), η διάταξη ορίζει ρητώς ότι ο καταναλωτής απαλλάσσεται από την υποχρέωση να λάβει με οποιονδήποτε τρόπο υπόψη την παροχή μη παραγγελθέντων αγαθών, νερού, φυσικού αερί- ου, ηλεκτρικής ενέργειας, τηλεθέρμανσης ή ψηφιακού περιεχομένου ή μη ζητηθείσας παρο- χής υπηρεσιών, ενώ συγχρόνως διευκρινίζει ότι η απουσία απάντησης από τον καταναλωτή ύστερα από μια τέτοια παροχή (μη παραγγελθέντος) δεν ισοδυναμεί με συναίνεσή του. Το άρθρο 4η, με το οποίο επιτυγχάνεται η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με το άρ- θρο 25 της Οδηγίας 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, την τροποποίη- ση της Οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της Οδηγίας 1999/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και την κατάργηση της Οδηγίας 85/577/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της Οδηγίας 97/7/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, L 304 της 22.11.2011, διακηρύσσει τον αναγκαστικό χαρακτήρα των ως άνω ρυθμίσεων (άρ- θρων 4 έως 4ζ). Σύμφωνα με την παρ. 1, αν το εφαρμοστέο στη σύμβαση δίκαιο είναι το δί- καιο κάποιου κράτους μέλους, ο καταναλωτής δεν μπορεί να παραιτηθεί από τα ως άνω δι- καιώματα. Επίσης, σύμφωνα με την παρ. 2, οποιαδήποτε συμβατική ρήτρα καταργεί ή περιο- ρίζει τα δικαιώματα αυτά, άμεσα ή έμμεσα, είναι άκυρη. Αναφορικά με τις έννοιες του «καταναλωτή» και του «προμηθευτή» ισχύουν, για όλες τις ως άνω ρυθμίσεις, οι -καθολικής πλέον εφαρμογής- ορισμοί του άρθρου 1α περ. 1 και 2 αντι- στοίχως. Έτσι, καταναλωτής θεωρείται (εν τη στενή εννοία) κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο ενεργεί για λόγους οι οποίοι δεν εμπίπτουν στην εμπορική, επιχειρηματική, βιοτεχνική ή ελευθέρια επαγγελματική του δραστηριότητα (βλ. και υπό 22) 5 . Από την άλλη πλευρά, ως «προμηθευτής» εκλαμβάνεται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ανεξαρτήτως του εάν διέπε- ται από το ιδιωτικό ή το δημόσιο δίκαιο, το οποίο ενεργεί, ακόμη και μέσω κάθε άλλου προ- σώπου ενεργούντος εξ ονόματός του ή για λογαριασμό του, για σκοπούς οι οποίοι σχετίζο- νται με τις εμπορικές, επιχειρηματικές, βιοτεχνικές ή επαγγελματικές δραστηριότητές του. 5. Στο γερμανικό δίκαιο (§ 13 BGB, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της κατά την προσαρμογή στην Οδηγία 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2011) προβλέπεται ότι ο καταναλωτής δεν πρέπει να ενεργεί «κατά κύριο λόγο» («überwiegend») για λόγους που εμπίπτουν στην εμπορική ή ελευθέρια επαγγελματική του δραστηριότητα ∙ έτσι κα- θίσταται δυνατή η διπλή χρήση (dual use) του αγαθού χωρίς να χάνεται η ιδιότητα του καταναλω- τή, βλ. ενδεκτικώς Tonner , VuR 2013, 446 υπό C, Wendehorst, NJW 2014, 577. Ανάλογη είναι η θεώρηση που διατυπώνεται στην υπ’ αριθ. 17 σκέψη του προοιμίου της Οδηγίας 2011/83/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2011: «Όμως, σε περίπτω- ση συμβάσεων διττού σκοπού, όπου η σύμβαση συνάπτεται για σκοπούς ευρισκόμενους εν μέρει εντός και εν μέρει εκτός των εμπορικών δραστηριοτήτων του, η δε εμπορική σκοπιμότητα είναι τόσο περιορισμένη ώστε να μην έχει εξέχουσα θέση στο γενικό πλαίσιο της σύμβασης, το εν λόγω πρό- σωπο θα πρέπει επίσης να θεωρείται καταναλωτής». 8 9