Η ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΩΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΤΗΣ ΕΥΝΟΜΟΥΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

Μαρία Καϊάφα-Γκμπάντι 113 διοικητικών κυρώσεων. Μια τέτοια επιλογή αποτρέπει a priori την παραβίαση της αρ- χής ne bis in idem 19 και θα έπρεπε να διευρυνθεί με επέκτασή της, μεταξύ άλλων, και σε παραπέρα πεδία αξιοποίνου. (ii) να εκκαθαριστεί o ΠK από όλα τα εγκλήματα τα οποία δεν εμπεριέχουν ουσιαστι- κό άδικο που να δικαιολογεί ποινική καταστολή 20 . Έτσι, πρέπει να αποποινικοποιη- θούν, για παράδειγμα, πέρα από τα πταίσματα, διάφορα εγκλήματα κατά της δημόσι- ας τάξης, που εκφράζουν την προσπάθεια του νομοθέτη να εξασφαλίσει απλά την τή- ρηση των νόμων, ενώ το ίδιο ισχύει και για εγκλήματα που δεν εκφράζουν ουσιαστική προσβολή ή διακινδύνευση εννόμων αγαθών ή που παραβιάζουν απλά κανόνες οργά- νωσης μιας κοινωνικής δραστηριότητας ή κανόνες τάξης (π.χ. κανόνες της εκλογικής διαδικασίας). Και τούτο γιατί το αξιόποινο οφείλει να διατηρεί την επικουρική του λει- τουργία έναντι των αστικών ή διοικητικών κυρώσεων, (iii) να διευρυνθούν οι νομοθετικά προβλεπόμενοι λόγοι άρσης του αδίκου ή καταλο- γισμού που οδηγούν σε μη ύπαρξη εγκλήματος με αναγνώριση σχετικών περιπτώσεων οι οποίες απασχόλησαν την πράξη, όπως π.χ. το λεγόμενο τραγικό ηθικό δίλημμα 21 , ώστε να τονωθεί και με τον τρόπο αυτό η νομολογία στην κατεύθυνση εφαρμογής των σχετικών λόγων. Aυτή η προσπάθεια πρέπει να βρει έκφραση και μέσα από μια νομο- θετική παρέμβαση στο θέμα των λεγόμενων αυτοτελών ισχυρισμών που επιβάλλει αλ- λαγή της περιοριστικής στάσης του ΑΠ σε σχέση με αυτούς 22 . Εξάλλου, η αναγνώριση λόγων άρσης του αδίκου, καταλογισμού 23 και εξάλειψης του αξιοποίνου θα πρέπει να κατοχυρωθεί νομοθετικά με ρητό τρόπο και στο επίπεδο της προκαταρτικής εξέτασης, ως λόγος του νομικά αβάσιμου της μήνυσης ή αναφοράς που πρέπει να οδηγεί σε θέση της υπόθεσης στο αρχείο 24 . Τούτο θα συνέβαλε στην αποφόρτιση του μηχανισμού απο- νομής της δικαιοσύνης από τις σχετικές υποθέσεις γενικότερα. 19. Βλ. σχετικά με το επιθυμητό μιας τέτοιας επιλογής ως απώτερου βήματος για τη διασφάλιση της αρχής ne bis in idem Α. Ζαχαριάδη/Α.-Τ. Καζανά/ Μ. Καϊάφα-Γκμπάντι/Ι. Ναζίρη/Θ. Πα- πακυριάκου/Κ. Χατζηκώστα/Ν. Χατζηνικολάου , σε Μ. Καϊάφα/Γκμπάντι (επιστ. εποπτ.), Οι- κονομικό έγκλημα και διαφθορά στο δημόσιο τομέα, τομ. 3, ο.π., 456-457. 20. Βλ. σχετικά με τούτη τη βασική επιλογή του Σχεδίου ΠΚ της Επιτροπής Ι. Μανωλεδάκη/Ε. Συ- μεωνίδου-Καστανίδου , την Αιτολογική Έκθεση του σχεδίου σε Εταιρεία Νομικών Βορείου Ελ- λάδος , Το Σχέδιο Ποινικού Κώδικα της Επιτροπής Μανωλεδάκη: Διέξοδος (;) στα προβλήματα της ποινικής δικαιοσύνης, 2013, 257-258. 21. Βλ. σχετικά Ι. Μανωλεδάκη/Μ. Καϊάφα-Γκμπάντι/ Ε. Συμεωνίδου-Καστανίδου, Ποινικό δίκαιο, Επιτομή Γενικού Μέρους, ζ΄έκδ., 677, 734, 740επ. και ΕφΑθ 10685/1990, ΠοινΧρ 1991, 220. 22. Βλ. σχετικά και παρακάτω υπό 4.1. 23. Με την εξαίρεση των περιπτώσεων που οδηγούν σε επιβολή ασφαλιστικών μέτρων. 24. Βλ. σχετικά ήδη Κ. Σταμάτη , Η προκαταρτική εξέταση στην ποινική διαδικασία και οι αρχές της νομιμότητας και της σκοπιμότητας, 1984, 190επ., καθώς και Λ. Μαργαρίτη , σε Λ. Μαργα- ρίτη/Ν. Παρασκευόπουλου-Γ. Νούσκαλη, Ποινολογία, 8η έκδ., 2016, 364-365 και σημ. 459, όπου και παραπέρα βιβλιογραφικές αναφορές. Ο τελευταίος ειδικότερα ορθά επισημαίνει: «Η έλλειψη κάποιου στοιχείου της αντικειμενικής ή υποκειμενικής υποστάσεως ή του εξωτε- ρικού όρου του αξιοποίνου, όπου αυτός απαιτείται, καθώς επίσης και η ύπαρξη ενός λόγου άρσεως του αδίκου ή του καταλογισμού ή εξαλείψεως του αξιοποίνου, καθιστούν τη μήνυ- ση νόμω αστήρικτη και την έγκληση νόμω αβάσιμη, με όλες τις παραπέρα συνέπειες που ορί- ζουν οι διατάξεις των άρθρων 43 και 47 ΠΚ. Ενόψει, όμως, του ότι η τελειωτική κρίση για το αξιόποινο ή όχι ορισμένης συμπεριφοράς ανήκει στο δικαστήριο, ο δε εισαγγελέας δεν δικαι- οδοτεί κατά κυριολεξίαν αλλά συμμετέχει και επικουρεί στην απονομή της δικαιοσύνης, θα