ΔΙΚΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

IX σημείωμα του συγγραφέα Η σπουδαιότητα της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι γνωστή, όπως και η γο- ητεία της. Διαλέγεται με την Οικονομική, την Τεχνολογία και την Φιλοσοφία της Τέχνης. Όμως, στον ορίζοντα ενός προλογικού σημειώματος, τόπο έχουν μόνον επισημάνσεις καιρικές . Έτσι, στο επίπεδο του «παγκόσμιου χωριού» δεν θα μπορούσε να μη γίνει λό- γος για την επίταση (ίσως και πόλωση) της διμορφίας του κλάδου, ως συνθέμα- τος ηθικών και περιουσιακών αξιολογήσεων. Η πνευματική ιδιοκτησία καλείται αφενός να επανακατανοήσει θεσμούς, π.χ. την πολιτιστική κληρονομιά και τα συνεφελκόμενα της ραγδαίας επέλασης της ψηφιακής εκμετάλλευσης «προστα- τευτέου περιεχομένου» (όπως ευτυχώς ή δυστυχώς τείνει να ονομάζεται διεθνώς το αντικείμενο της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων), παράνομης και νόμιμης, π.χ. με πολυεδαφικές άδειες για μουσικά έργα. Αφετέρου πρέπει να αντιμετωπισθεί η νεωτερική εμφάνιση φαινομένων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Η τελευταία μάλιστα αποτελεί πρόκληση οικονομική, γεωπολιτική, αλλά και δικαιοθεωρητική και ηθική. Οικονομική μεν, αφού με αυτήν τίθεται σε νέα δοκιμασία το μέλλον της εργασίας, πλέον όχι μόνον της χειρωνακτικής. Γε- ωπολιτική, αφού η ρομποτική τεχνολογία αποτελεί εργαλείο της πολεμικής βιο- μηχανίας και προάγεται από την τελευταία. Δικαιοθεωρητική, καθώς μοιάζει να πρόκειται για ιδιοκτησία όχι (απλώς) επί προϊόντων της διανοίας, αλλά επί δια- νοίας αυτής καθ’ εαυτήν. Τέλος, φιλοσοφική ηθική, διότι -καθώς ήδη φάνηκε- οι ρόλοι δημιουργού και δημιουργήματος τίθενται σε σοβαρή διασάλευση. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι με άξονα την πνευματική ιδιοκτησία δια- μορφώνονται στις μέρες μας νέες πολιτικοοικονομικές ιδεολογίες ή πάντως τά- σεις, όπως ο «μετακαπιταλισμός» της λεγόμενης «οικονομίας του διαμοιρασμού» (sharing economy), το κίνημα των «πειρατών» κ.ά., για τα οποία γίνεται διεξοδι- κότερα λόγος στους οικείους τόπους του βιβλίου. Φυσικά στο προσκήνιο της συ- ζητήσεως η εμφάνιση των νέων τεχνολογιών, κύριος παράγων γένεσης κενών προστασίας της Διεθνούς Συμβάσεως Βέρνης-Παρισίων, προκάλεσε και εξακο- λουθεί να γεννά νέες πρωτοβουλίες σε επίπεδο διεθνές (συνθήκες WIPO, TRIPs) και ενωσιακό (πλήθος οδηγιών), προκειμένου να αντιμετωπισθεί η κατάσταση, η οποία όμως μάλλον περιπλέκεται. Πιο πρόσφατη εξέλιξη η πρόταση Οδηγίας 16/ 280 «για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ενιαία ψηφιακή αγο-