ΔΙΚΑΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ

VI ΠΡΟΛΟΓΟΣ τική ιδιοκτησία καταστρώνονται και οι ρυθμίσεις για το δικαίωμα επί της ιδίας εικόνος ενόψει της συχνά κρίσιμης σημασίας του (κατά την εύστοχη έκφραση του σ.) ως συνήθους «αντι-δικαιώματος» για την άσκηση ορισμένων πνευματι- κών και συγγενικών εξουσιών. Ο τίτλος του προτελευταίου κεφαλαίου του βιβλίου («κοινοί θεσμοί») ερείδε- ται στην επισήμανση ότι θεσμοί παράγωγης κτήσης (π.χ. άδειες εκμεταλλεύσε- ως), αστικής, ποινικής και διοικητικής προστασίας, συλλογικής διαχείρισης, κα- θώς και ρύθμισης της κοινής χρήσης (το λεγόμενο public domain) διήκουν το δίκαιο όχι μόνον της πνευματικής ιδιοκτησίας, των ειδικών μορφών έργων και των συγγενικών κ.λ.π. δικαιωμάτων, αλλά πιθανότατα όλο το φάσμα της δια- νοητικής ιδιοκτησίας. Ειδικής μνείας αξίζει η καινοτομία της κατάστρωσης σε ειδική παράγραφο της πραγμάτευσης θεσμών κοινοχρησίας πολιτιστικών αγα- θών, όπως οι άδειες Creative commons, τα ορφανά και (ήδη υπό την προτεινό- μενη οδηγία για την πνευματική ιδιοκτησία στην ενιαία ψηφιακή αγορά) τα μη διαθέσιμα στο εμπόριο έργα, η πολιτιστική κληρονομιά κ.τ.τ. Το φαινόμενο του public domain διερευνάται και συζητείται όλο και πιο εντατικά διεθνώς, ευρι- σκόμενο στο επίκεντρο μεταξύ φιλελεύθερων και κοινωνιστικότερων τάσεων, αναγκαίο συνόδευμα της λεγόμενης «οικονομίας του διαμοιρασμού», για την οποία επίσης πληροφορεί το βιβλίο και δη με πνεύμα κριτικό. Ο σ. αξιοποιεί την συνεξέταση των θεσμών κοινοχρησίας άϋλων αγαθών, μεταφέροντας και επ’ αυτών την αστικολογική διδασκαλία για θεμελίωση του ιδιωτικού δικαιώματος του καθενός επί την κοινή χρήση στην ΑΚ 57, ήτοι στο γενικό δικαίωμα στην προσωπικότητα. Το βιβλίο κλείνει με συνοπτική έκθεση των αρχών της διασυ- νοριακής κυκλοφορίας των πολιτιστικών αγαθών και συναφών κανόνων ΙΔΔ. Λεπτομέρειες του ενωσιακού κεκτημένου παρατίθενται όχι χωριστά, αλλά μέσα στις οικείες ενότητες του βιβλίου στο πλαίσιο της σύμφωνης με το ενωσιακό δί- καιο ερμηνείας των εξεταζομένων εθνικών διατάξεων. Κατά τα λοιπά το έργο χαρακτηρίζεται από την επίμονη προσπάθεια ενη- μέρωσης με τις πιο πρόσφατες ευρωπαϊκές νομοθετικές και νομολογιακές εξε- λίξεις. Στο πλαίσιο αυτό ιχνηλατείται η υπό έκδοσιν «οδηγία για τα δικαιώμα- τα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ενιαία ψηφιακή αγορά», καθώς οι ρυθμίσεις της συνεκτιμώνται στα οικεία κεφάλαια του βιβλίου που αυτές αφορούν. Παρά ταύτα ο σ. φροντίζει να εξετάζει αναλυτικότερα τα δογματικώς ουσιωδέστε- ρα και συγκεντρωτικότερα τα λοιπά. Έτσι, για παράδειγμα, πραγματευόμενος το φλέγον θέμα των περιορισμών του δικαιώματος, παρουσιάζει συνοπτικώς τους καθ’ έκαστον περιορισμούς υπέρ της ολότητος, ενώ αποδίδει έμφαση στα κοινά χαρακτηριστικά τους, στα γεννώμενα ερμηνευτικά προβλήματα, ιδίως λόγω του διαδικτύου, ακόμη δε ενδελεχέστερα στην μεθοδολογική ποιότητα