ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

372 ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ §3. Σύντομη ιστορική αναδρομή της μεθόδου της αναγνώρισης Ως εισαγωγή είναι πολύ χρήσιμη μία σύντομη αναδρομή στους προδρόμους της μεθόδου της αναγνώρισης, ώστε να γίνουν καλύτερα αντιληπτοί οι όροι της σύγχρονης συζήτησης. Η μέθοδος αναγνώρισης κέρδισε το δικαίωμα στην αδιαφιλονίκητη ύπαρξη σταδιακά. Τέσσερις σταθμοί εί- ναι καθοριστικοί για την ανάπτυξη της ανανεωμένης αυτής μεθοδολογικής προοπτικής: α) Η αρχή της μεγάλης αυτής διαδρομής στην ιστορία των θεωριών του ιδ.δ.δ. υπήρξε το γνωστό δόγμα περί « κεκτημένων δικαιωμάτων » ( droits acquis, vested rights theory ). Η συζήτηση είναι εξαιρετικά γνωστή, ώστε δεν απαιτείται να επιμείνουμε περισσότερο. Η προέλευση του δόγματος των κεκτημένων δικαιωμάτων ανάγεται στον περιορισμό του κανόνα σύγκρουσης του forum , στις περιπτώσεις που τα υπό κρίση δικαιώματα γεννήθηκαν υπό το νομικό καθεστώς μίας άλλης έννο- μης τάξης. Η ορμή της δογματικής αυτής διδασκαλίας, η οποία σήμερα μάλιστα αποδεικνύεται ορ- θή στη βασική παραδοχή της, ανακόπηκε για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, λόγω της σύνδεσής της με την αρχή της εδαφικότητας από τον Niboyet. Δεύτερον και κυριότερο, λόγω της αντίρρη- σης που προβλήθηκε (και που φαινόταν λογικά αναντίρρητη) πως τα γεγενημένα δικαιώματα δεν είναι δυνατό να θεωρηθούν ως τέτοια, κατά το δίκαιο του forum , εάν δεν έχουν συσταθεί έγκυρα σύμφωνα με τον εφαρμοστέο σε αυτά κανόνα σύγκρουσης. Ο τελευταίος είναι, κατά την αντίληψη του forum , και ο μόνος εφαρμοστέος κανόνας για να κριθεί εάν τα υπό κρίση δικαιώματα πράγ- ματι έχουν γεννηθεί. Καθώς λοιπόν στερείτο πρακτικής αξίας, ως επίσης και νομικού θεμελίου, η δογματική διδασκαλία περί κεκτημένων δικαιωμάτων πήρε τη θέση της στο –πολύ πλούσιο είναι αλήθεια– μουσείο των θεωρητικών κατασκευών του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Το θεμελιώδες σφάλμα συνίστατο στο ότι η οριοθετική γραμμή ανάμεσα στις δύο μεθόδους δεν προσδιορίστηκε με σαφήνεια , με αποτέλεσμα την πρόκληση σύγχυσης ως προς τη διάκριση ανά- μεσα στη δημιουργία (ή την ύπαρξη 922 ) των δικαιωμάτων (σχέσεων ή καταστάσεων) αφενός, και στην αναγνώριση των δικαιωμάτων (σχέσεων ή καταστάσεων) οι οποίες έχουν ήδη δημιουργη- θεί, αφετέρου. Έτσι, ο κανόνας σύγκρουσης κατέστη η μοναδική μέθοδος στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο και θριάμ- βευσε η σαβινιανή αντίληψη, ή τουλάχιστον αυτή που γίνεται εν γένει αντιληπτή ως το δόγμα του Savigny. Επρόκειτο βέβαια για σημαντικό βήμα, διότι ο κανόνας σύγκρουσης έδωσε τέλος σε όλη τη συζή- τηση περί εδαφικότητας και εξω-εδαφικότητας των κανόνων (η οποία ήταν αποτέλεσμα της προ- γενέστερης θεωρίας των θεσμίων) και η οποία είχε ως συνέπεια τη μετατόπιση του προβλήματος από τον κανόνα ως σημείο εκκίνησης της λειτουργίας των κανόνων σύγκρουσης (της μελέτης δη- λαδή επί του στοιχείου αλλοδαπότητας και του συντονισμού των συστημάτων) στην έννομη σχέ- ση –την έδρα των δικαιωμάτων κατά τη σύλληψη του Savigny– και την έρευνα, κατά τις αντιλή- ψεις του forum , του κέντρου βαρύτητας από τη σκοπιά της διεθνούς εγγύτητας. Έτσι, θριάμβευσε η μέθοδος του κανόνα σύγκρουσης ως η μοναδική μέθοδος στο ιδ.δ.δ., η επεξεργασία της οποίας άγγιξε το απόγειό της στα μέσα του εικοστού αιώνα με τα μεγάλα μαθήματα τα οποία διδάχθηκαν στην έγκριτη Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης με αντικείμενο τις γενικές αρχές του κανό- να σύγκρουσης, μεταξύ των οποίων μπορούν να αναφερθούν τα μαθήματα των R. Ago, J. Maury κ.λπ. β) Το δόγμα των κεκτημένων δικαιωμάτων γνώρισε μία αναλαμπή με την ονομαζόμενη σύγχρονη θεωρία των κεκτημένων δικαιωμάτων που προτάθηκε από τον Φωκίωνα Φραντζεσκάκη, ο οποί- ος, όπως είναι γνωστό, στο πρώτο κεφάλαιο της μνημειώδους διατριβής του 923 για την αναπα- 922. Όρο που προτιμά μάλλον δικαίως ο Goldstein ( op.cit. σε βιβλιογραφία ενότητας). 923. La théorie du renvoi et les conflits de systèmes en droit international privé , Paris, Sirey, 1958. 518 519