ΔΙΕΘΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Το δίκαιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) 47 νομική ανάπτυξη του κράτους που δεχόταν το προνομιακό καθεστώς και που ήταν συνήθως μια αναπτυσσόμενη χώρα (Ιταλία-Λιβύη (1952), Μ. Βρε- τανία — ορισμένες χώρες της Commonwealth). Άλλοτε, τα κράτη επικα- λέστηκαν τη διασφάλιση των νομισματικών τους αποθεμάτων, και άλλο- τε διάφορους λόγους «εξαιρετικής φύσης» (ΗΠΑ 1964, Χιλή 1965, Κεϋλά- νη 1965, Ουρουγουάη 1965). Στα παραπάνω παραδείγματα η προνομιακή μεταχείριση και εξαίρεση της ΡΜΕΚ προέρχονταν από μονομερή μέτρα του παραχωρούντος κράτους. Σε αρκετές όμως περιπτώσεις ήταν το αποτέλε- σμα διμερούς εμπορικής συμφωνίας, όπως λ.χ. η συμφωνία ΗΠΑ-Καναδά του 1965 που καθιέρωνε την εισαγωγή χωρίς τελωνειακούς δασμούς των προϊόντων της αυτοκινητοβιομηχανίας, ή η συμφωνία του 1955 μεταξύ Αυ- στραλίας και Νοτιο-Αφρικανικής Ένωσης. Για όλες τις παραπάνω περιπτώ- σεις δόθηκε waiver από τα ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ της GATT 1947. Μετά τη θέση σε ισχύ της Συμφωνίας για την ίδρυση του ΠΟΕ, η Υπουργική Συνδι- άσκεψη μπορεί να αποφασίζει την απαλλαγή μέλους από υποχρέωση που απορρέει από τη ΡΜΕΚ σύμφωνα με τη διαδικασία του Άρθρου IX:3 της Συμφωνίας για την Ίδρυση του ΠΟΕ (βλ. αναλυτικά, παραπάνω, σ. 21). Τέλος, η εξαίρεση στη ΡΜΕΚ παρέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις τε- λωνειακών ενώσεων και ζωνών ελευθέρων συναλλαγών (βλ. παρακάτω, σ. 158 επ.), στην περίπτωση της υιοθέτησης από το Tokyo Round της «ρή- τρας πρόσδωσης ικανότητας» (enabling clause) που επιτρέπει προτιμησια- κές παραχωρήσεις υπέρ των αναπτυσσόμενων χωρών, ενώ η ΡΜΕΚ εφαρ- μόστηκε με ελαστικό τρόπο, προκειμένου να διευκολυνθεί η είσοδος στη GATT χωρών με κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία. Αυτή η εκτεταμένη χρησιμοποίηση των εξαιρέσεων της ΡΜΕΚ, σε ση- μείο που να μιλάει κανείς όχι για χρήση, αλλά για κατάχρηση, προκάλεσε, όπως παρατηρήθηκε, τη διάσπαση της ρήτρας και τη φθορά του συστήμα- τος της GATT, με αποτέλεσμα τη δημιουργία κανόνων «παράλληλων» προς τη ΡΜΕΚ που ολοένα πολλαπλασιάζονται. (γ) Η ρήτρα της εθνικής μεταχείρισης Η ρήτρα του Άρθρου ΙΙΙ της GATT 1994 («Εθνική μεταχείριση από την άποψη της φορολογίας και των εσωτερικών διοικητικών κανονισμών») έχει την έννοια ότι κάθε συμβαλλόμενο μέρος πρέπει να εξασφαλίσει στα προϊόντα που εισάγονται στο έδαφός του την ίδια μεταχείριση, από άπο- ψη φορολογίας και εθνικών διοικητικών κανονισμών, που εφαρμόζει στα δικά του παρόμοια προϊόντα. Στόχος της ρήτρας αυτής είναι να αποφευ- χθεί η επιβολή λιγότερο ευνοϊκών μέτρων στα εισαγόμενα προϊόντα με σκοπό να προστατευθεί η εγχώρια παραγωγή. Η ρήτρα της εθνικής με-