ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

Το θέμα του νομικού καθεστώτος της Κασπίας 67 Κρατών. Η άμεση συνέπεια αυτής της διάταξης είναι ότι ουσιαστικά ακυρώνο- νται τα σχέδια των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, μέσω της σχέσης συνεργασίας και του προγράμματος Partnership for Peace (PfP) που έχουν με το Αζερμπαϊτζάν, για τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων στην περιοχή ή τη διεξαγωγή κοινών στρατι- ωτικών ασκήσεων, ενώ αναβαθμίζεται η στρατιωτική συνεργασία Ρωσίας-Ιράν, που παραμένουν οι δύο ισχυροί παίκτες της περιοχής με τις μεγαλύτερες στρα- τιωτικές δυνάμεις. Η Ρωσία ειδικότερα διαθέτει τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στην Κασπία, από την οποία τα πολεμικά της πλοία εκτοξεύουν πυραύλους στη Συρία σε απόσταση 600 χλμ. Ο αποκλεισμός του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ από την Κα- σπία θα πρέπει, ως εκ τούτου, να θεωρηθεί ως μία μεγάλη διπλωματική νίκη του ρωσικού παράγοντα. Το Αζερμπαϊτζάν, από την πλευρά του, φωτίζει και μία άλλη πλευρά της συμφωνίας: το γεγονός ότι αποκλείονται οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ από την Κασπία, ενδεχομένως να δημιουργήσει πιο ευνοϊκές συνθήκες για την επί- λυση της «παγωμένης διένεξης» του Nagorno-Karabakh με την Αρμενία, λαμβά- νοντας υπόψη τη ρητή στη Σύμβαση δέσμευση των πέντε Κρατών για διατήρηση της περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή 277 . Το φλέγον θέμα, που επιλύεται, είναι αυτό της προώθησης του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίουTRANS CASPIANGAS PIPELINE μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Σύμβαση για το ∆ίκαιο της Θάλασσας δεν ισχύει στην Κασπία, το θέμα, όπως αναλύθηκε ανωτέρω, είχε παραπεμφθεί στη διαδικασία της ομοφωνίας στο πολυμερές επίπεδο. Στο άρθρο 14 ωστόσο της Σύμβασης ορίζεται πλέον ότι « τα Μέρη μπορούν να τοποθετούν υποθαλάσσι- ους αγωγούς στο βυθό της Κασπίας, κατόπιν συμφωνίας των Μερών εκείνων από τους θαλάσσιους τομείς των οποίων θα περνούν οι αγωγοί ή τα καλώδια » 278 .Με τη διατύπωση αυτή, καθίσταται σαφές ότι Ρωσία και Ιράν αίρουν πλέον την αντί- θεσή τους στην κατασκευή του TRANS CASPIAN, εγκαταλείποντας τη θέση ότι απαιτείται η ομοφωνία και των πέντε παράκτιων Κρατών για την πόντιση καλω- δίων ή την κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών στο βυθό της Κασπίας. Επιπλέον, στη Σύμβαση τίθεται ο περιορισμός « της προϋπόθεσης τήρησης των περιβαλλο- ντικών απαιτήσεων, που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση-Πλαίσιο για την προστα- σία του θαλασσίου περιβάλλοντος της Κασπίας και των συναφών πρωτοκόλλων της », που υπεγράφη στην Τεχεράνη, στη Σύνοδο Κορυφής του 2003.Οι λόγοι της ρωσικής υποχώρησης δεν είναι ακόμη προφανείς, ωστόσο μπορεί να γίνει μία πρωταρχική εκτίμηση: ανεξαρτήτως της πρόθεσης της Ε.Ε. για διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας του φυσικού αερίου και προώθησης του Νοτίου ∆ιαδρό- μου, το ρωσικό φυσικό αέριο κυριαρχεί στην ευρωπαϊκή αγορά και θα συνεχί- σει να κυριαρχεί, καθώς η GAZPROM έχει ανανεώσει τα συμβόλαιά της με τις 277. Trend News Agency, https://en.trend.az/azerbaijan/politics/2941326.html. 278. Radio Free Europe, https://www.rferl.org/a/qishloq-ovozi-landmark-caspian-agreement--and- whatit resolves/29424824.html.