ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ & ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η επικαιρότητα μίας μελέτης για το χωροταξικό και τον πολεοδομικό σχεδια- σμό στη χώρα μας και, ιδίως, για το γεγονός ότι ουδέποτε αυτός κατάφερε να συγκροτηθεί με τρόπο ορθολογικό και μακροπρόθεσμο, αποδείχθηκε, δυστυ- χώς, με το χειρότερο δυνατό τρόπο κατά την πρόσφατη τραγωδία του Ιουλίου του 2018 στο Μάτι της Βορειοανατολικής Αττικής. ∆ιότι η ανυπολόγιστη αξία τόσων ανθρώπινων ζωών που χάθηκαν, αλλά και οι σημαντικές περιουσιακές ζημίες σε ένα δεύτερο επίπεδο, συνιστούν την έμπρα- κτη απόδειξη της διαχρονικής ανεπάρκειας και της πλήρους αποτυχίας της ελ- ληνικήςπολιτείας ναανταποκριθεί στοιχειωδώς στησυνταγματική της αποστο- λή για την εκπόνηση και την υλοποίηση ενός ορθολογικού και μακροπρόθεσμου συστήματος χωρικού σχεδιασμού, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλο- ντος, την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και την επίτευξη μίας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Πρόκειται αναμφίβολα για την αποτυχία του ίδιου του αναπτυξιακού μοντέλου που επιλέχθηκε στη χώρα μας και στο οποίο θα γίνει εκτενής αναφορά στο πρώ- το κεφάλαιο του πρώτους μέρους της παρούσας μελέτης. Το μοντέλο αυτό που περιγράφεται εύστοχα ως πελατειακός καπιταλισμός οικοδομήθηκε επάνω σε βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις για το κράτος, την οικονομία και την ανάπτυξη και συνιστά μία από τις κύριες αιτίες της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που αντιμετώπισε η ελληνική κοινωνία και η οποία, αν και αρχικά ξεκίνησε ως κρί- ση χρέους το 2010, δεν έχει ακόμα οριστικά ξεπεραστεί. Σε ένα ευρύτερο πεδίο, μπορεί βασίμως να υποστηριχθεί ότι ο αναπτυξιακός σχεδιασμός του ελληνικού κράτους, ακόμα και όταν αυτό βρέθηκε στον πυρή- να του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με τη συμμετοχή της χώρας στην ΟΝΕ και την ένταξή της στην Ευρωζώνη, ουδέποτε απέβαλε τα ιδιαίτερα, επαρχιακά, χαρακτηριστικά του. Από τη μία πλευρά, δημιουργία ελλειμμάτων διαρκείας, συσσώρευση χρεών, κα- τανάλωση και εισαγωγές εκτός των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας, δη- μιουργία, εν ολίγοις, μίας αναπτυξιακής συλλογικής αυταπάτης . Από την άλλη πλευρά, συγκρότηση ενός κρατικού μηχανισμού υπό την εμφανή και διαρκή επήρεια του κομματικού ανταγωνισμού και των πελατειακών σχέ- σεων. Κυριαρχία ενός κράτους και μίας πολιτείας που αντί να δημιουργήσει πολιτικές, με βάση γενικές και αφηρημένες αρχές, στοχεύει πρωτίστως στην ικανοποίηση πολυάριθμων και συχνά αντιφατικών μεταξύ τους πελατειακών αι- τημάτων διαφόρων ομάδων συμφερόντων. Με τον τρόπο αυτό, οι αρμόδιοι με το σχεδιασμό θεσμοί που απαντώνται στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές έννομες τά- ξεις καταδικάστηκαν σε μόνιμη υποπλασία, αν τους θεωρήσουμε με κριτήριο την οργάνωση και τη λειτουργικότητά τους.