ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ - Ρυθμίζοντας την ανορθολογικότητα 47 προοπτική της να εξελιχθεί σε ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια κάθε ρυθμιστή 96 . 2.2 Πατερναλισμός και αυτονομία Ο John Stuart Mill στο εμβληματικό του έργο “On Liberty” θέτει τα όρια της κηδεμονιστικής παρέμβασης του κράτους, υποστηρίζο- ντας ότι η μοναδική δικαιολογητική βάση, προκειμένου να εξαναγκα- στεί κάποιος να δράσει ενάντια στη θέλησή του, είναι η αποτροπή της βλάβης τρίτων από τις πράξεις του. Αν οι αρνητικές επιπτώσεις της συμπεριφοράς του επηρεάζουν μόνο τον ίδιο, το κράτος δεν έχει λόγο να επέμβει 97 . Στη διατύπωση αυτή του μεγάλου Άγγλου φιλοσόφου εδράζουν όλα τα αντιπατερναλιστικά επιχειρήματα αυτονομίας, κοινός τόπος των οποίων είναι ότι οποιαδήποτε νομοθετική επέμβαση, που περιορίζει - άμεσα ή έμμεσα - τις επιλογές του ατόμου δεν μπορεί παρά να προσβάλει την ατομική του ελευθερία 98 . Η «σύγκρουση» πατερναλισμού και αυτονομίας έχει, σαφώς, ευρεί- ες φιλοσοφικές, κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις και κάθε παρέμ- βαση στην ελευθερία επιλογής, εκ των πραγμάτων, κρίνεται από τον βαθμό της έντασής της, από το πλαίσιο στο οποίο ασκείται και από τους σκοπούς που εξυπηρετεί. Αξίζει, πάντως, να σταθεί κανείς στις βασικές αντενστάσεις που προβάλλουν οι υποστηρικτές της συμπερι- φορικής οικονομικής ανάλυσης του ∆ικαίου απέναντι στα επιχειρήμα- 96.  C. Sunstein (2012), ό.π, σελ. 5 επ. 97.  Πρόκειται για την περίφημη «Αρχή της Βλάβης» (Harm Principle). Η μοναδι- κή εξαίρεση που αναγνωρίζει ο Mill στην παραπάνω αρχή αφορά στην επι- λογή του ατόμου να καταστεί εφ’όρου ζωής δούλος κάποιου άλλου, καθώς κάτι τέτοιο θα κατέλυε την ίδια την ατομική του ελευθερία, βλ. J.S.Mill, On Liberty, in J. Gray, (1998), On Liberty and other Essays, Oxford World’s Classic, σελ. 113 επ. 98.  J. Wright & D. Ginburg (2012), Behavioral Law and Economics: Its Origins, Fatal Flaws and Implications for Liberty , Northwestern University Law Review , Vol. 106, No.3, σελ. 36 επ.