ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ∆ΕΥΤΕΡΟ - Ρυθμίζοντας την ανορθολογικότητα 49 της υπεραισιοδοξίας τους) την αμελούν 101 . Ο συλλογισμός είναι απλός: εφόσον τέτοιες πατερναλιστικές επεμβάσεις θεωρούνται θεμιτές, γιατί να μην χρησιμοποιηθεί ο πατερναλισμός και σε άλλες περιπτώ- σεις, όπου τα αποτελέσματά του θα είναι εξίσου ευεργετικά 102 ; Κατά τη διατύπωση της Conly, ένας τέτοιος πατερναλισμός είναι «ανθρωπιστι- κός», αφού δεν σέβεται απλώς την αξία της ατομικής επιλογής, αλλά την αναδεικνύει κιόλας, βοηθώντας τα άτομα να φτάσουν στους στό- χους που έχουν θέσει 103 . 2.3 Η αποτελεσματικότητα του πατερναλισμού: ευημερία και παράπλευρα κόστη Η κύρια δικαιολογητική βάση για την ενίσχυση της κηδεμονιστικής παρουσίας του κράτους, υποστηρίζεται πως είναι η αύξηση της ευημε- ρίας των ατόμων (αλλά και, ευρύτερα, του κοινωνικού συνόλου), έστω και αν αυτή συνεπάγεται μια μικρή μείωση της αυτονομίας τους. Και σε αυτό το επιχείρημα, ωστόσο, οι πολέμιοι του πατερναλισμού προβάλ- λουν συγκεκριμένες ενστάσεις, αμφισβητώντας την αποτελεσματικό- τητά του και επισημαίνοντας τις αρνητικές συνέπειες που επιφέρει η χρήση του. Εκείνο που τονίζουν οι περισσότεροι αντιπατερναλιστές είναι πως ο περιορισμός των επιλογών και η ηνιόχηση των προτιμήσεων των ατόμων στερούν από αυτά μία σημαντική δυνατότητα: τη δυνατότη- τα να μάθουν μέσα από τα λάθη τους (learning effect). Επισημαίνουν πως η απόκτηση εμπειριών μέσα από την παρατήρηση των αποτελε- σμάτων και τη συσχέτισή τους με συγκεκριμένες συμπεριφορές έχει μεγάλη εκπαιδευτική αξία 104 · θεωρείται, μάλιστα, ότι το μεγαλύτερο 101.  C. Sunstein et al. (1998), ό.π., σελ. 71. 102.  E. Zamir (1998), ό.π., σελ. 237 επ. 103.  Βλ. S. Conly (2013), Against Autonomy: Justifying Coercive Paternalism, Cambridge University Press, σελ. 194. 104.  E. Glaeser (2006), Paternalism and Psychology , University of Chicago Law Review , Vol. 73, σελ. 139 επ.