ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

1123 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξ αδιαθέτου διαδοχή Εισαγωγικές παρατηρήσεις Βιβλιογραφία-Αρθρογραφία: – Λιόντα Α. : [Η σχέση μεταξύ προσαύξησης και υποκατάστασης], σχολ. στην ΜΕφΑθ 3315/2015, Αρμ 2017,767. Γενικά. Ο διαθέτης μπορεί να αποκλείσει την προσαύξηση έτσι ώστε να επέλθει η εξ αδιαθέτου διαδοχή ως προς τη μερίδα του κληρονόμου που εξέπεσε. Έχει τη δυνα- τότητα να ορίσει υποκατάστατο οπότε αποκλείεται η προσαύξηση. Ο διαθέτης μπο- ρεί να δώσει προβάδισμα στην προσαύξηση υπέρ των υπολοίπων (αρχικών) εγκα- ταστάσεων (βλ. Καράκωστα , Αστ. Κώδ. άρθρο 1812 αρ. 518). Η ΑΚ 1812 έχει ενδο- τικό χαρακτήρα και συνεπώς δεν εφαρμόζεται όταν συνάγεται διαφορετική βούλη- ση (βλ. Τούση Κληρ. Δικ. παρ. 87 σελ. 122, Μπαλή Κληρ. Δικ. παρ. 113, Γεωργιάδη/ Σταθόπουλο Αστ. Κώδ. άρθρο 1812 αρ. 2). ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Εξ αδιαθέτου διαδοχή Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Θεμελιώδεις αρχές της εξ αδιαθέτου διαδοχής. Η εξ αδιαθέτη διαδοχή είναι κληρο- νομική διαδοχή. Στηρίζεται στον οικογενειακό δεσμό και χωρεί μόνον εφόσον δεν υ- πάρχει διαθήκη, δηλαδή μόνον εφόσον ο διαθέτης δεν διέθεσε με διαθήκη την περι- ουσία του. Βάση της εξ αδιαθέτου διαδοχής είναι εξ αίματος συγγένεια. Καλούνται οι εξ αίματος συγγενείς του κληρονομουμένου τόσο σε ευθεία όσο και σε πλάγια γραμ- μή. Το κληρονομικό δικαίωμα όμως των εξ αίματος συγγενών δεν είναι απεριόριστο, αλλά υπάρχει περιορισμός αυτού, όταν πρόκειται για απόγονους γονέα ή πάππου ή μάμμης του κληρονομουμένου και το οποίο περιορίζεται μέχρι του τέταρτου βαθμού εκ πλαγίου, δηλαδή μέχρι και των μικρών ανηψιών και των πρωτοξαδέλφων. Εάν πρόκειται για απογόνους προπάππου ή προμάμμης του κληρονομουμένου, ο περιο- ρισμός υπάρχει και για τους εκ πλαγίου συγγενείς τετάρτου βαθμού, δηλαδή αποκλεί- ονται της εξ αδιαθέτου διαδοχής οι αδελφοί του πάππου (ή μεγάλοι θείοι) του κληρο- νομουμένου. Ως προς την ανιούσα γραμμή το κληρονομικό δικαίωμα υπάρχει μέχρι και του τρίτου βαθμού, ήτοι μέχρι του προπάππου και της προμμάμης (βλ. Βουζίκα Κληρ. Δικ. παρ. 24, σελ. 127 επ.). Όσον δε αφορά τους εξ αίματος συγγενείς του κλη- ρονομουμένου μόνον οι κατιόντες κληρονομούν επ’ άπειρον. Σύστημα γονεών (τάξεων). Ο νόμος ακολουθεί το σύστημα των γενεών. Το κληρονο- μικό δικαίωμα των εξ αίματος συγγενών στηρίζεται στο σύστημα των γενεών. Τέτοιο είναι εκείνο κατά το οποίο οι εξ αίματος συγγενείς του κληρονομουμένου κατατάσσο- νται σε ομάδες κατά γενεές, τις καλούμενες τάξεις, έτσι ώστε κάθε τάξη να αποτελεί συ- νάμα μια γενεά. Κατά τον ΑΚ οι εξ αίματος συγγενείς του κληρονομουμένου κατατάσ- σονται σε τέσσερις τάξεις. Ειδικότερα, α) η πρώτη τάξη περιλαμβάνει τους κατιόντες του κληρονομουμένου, τέκνα, εγγονούς, δισέγγονους κ.ο.κ., β) η δεύτερη τάξη περι- λαμβάνει τους γονείς του κληρονομουμένου (ως αρχηγούς), τους αδελφούς, ανήψια και τέκνα ανηψιών (μικρανήψια) του κληρονομουμένου, γ) η τρίτη τάξη έχει ως αρχη- γούς τους πάππους και τις μάμμες του κληρονομουμένου και από τους κατιόντες τους 1 1 2