ΚΡΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

1 Εισαγωγή Ένα από τα χαρακτηριστικά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο όχι μόνο συνετέλεσε στην εκδήλωση των κρίσεων δημόσιου χρέους μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, αλλά και τις επέτεινε, ήταν η σχέ- ση αλληλεξάρτησης μεταξύ των κεντρικών κυβερνήσεων των οικείων κρα- τών και των εμπορικών τους τραπεζών. 1 Ακόμη και μετά την εκδήλωση της κρίσης δημόσιου χρέους η σχέση αυτή ήταν και παραμένει ιδιαίτερα ισχυρή στη ζώνη του ευρώ (βλ. διάγραμμα 1) για τρεις κυρίως λόγους. Ο πρώτος σχετίζεται, αφενός, με την προτίμηση που οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ έδειξαν προς τα κρατικά ομόλογα κατά τη διαμόρφωση των επενδυτικών χαρτοφυλακίων τους, υποκινούμενες και από το κανονιστικό εποπτικό πλαίσιο, και, αφετέρου, με την έλλειψη διαφο- ροποίησης στη σύνθεση των εν λόγω χαρτοφυλακίων για σκοπούς διασποράς του κινδύνου έκθεσης στο δημόσιο χρέος 2 : η απουσία κατάλληλων κινήτρων σε επίπεδο κανονιστικού πλαισίου ομολογουμένως καθιστά απίθανη τη δρα- στική μείωση του όγκου κρατικών ομολόγων (κυρίως εγχώριων) που οι τρά- πεζες διακρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους. Ένας δεύτερος λόγος σχετίζεται με τις πρακτικές δυσκολίες που οι εμπορικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ θα αντιμετώπιζαν στη διάθεση του μεγάλου όγκου κρατικών ομολόγων που είχε συσσωρευτεί στα χαρτοφυλάκιά τους ήδη πριν από την εκδήλωση της κρίσης δημόσιου χρέους (βλ. διάγραμμα 2). Ένας τρίτος λόγος σχετίζεται με την πολιτικοποίηση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών και την επί- δρασή της στις επενδυτικές τους επιλογές υπέρ των κρατικών ομολόγων, 1.  Βλ. σχετ., Helge Berger, Giovanni Dell’Ariccia and Maurice Obstfeld, «Revisiting the Economic Case for Fiscal Union in the Euro Area» (2018) IMF Research Department Departmental Paper 18/03. 2.  Σχετική η διατυπωθείσα άποψη ότι, «[E]ven if it is likely that this bias has decreased with the introduction of the Euro, which rendered cross-border investment easier and safer, the pattern still persists and, interestingly, has contributed to reinforcing the sovereign domestic bank loop in the Euroarea» (Chiara Angeloni, Silvia Merler and Guntram B. Wolff, «Policy Lessons from the Eurozone Crisis» (2012) 47 (4) The International Spectator: The Italian Journal of International Affairs , σελ. 17, ειδ. σελ. 26).