ΚΡΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΚΡΙΣΗ ∆ΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ 12 διογκωμένος κυπριακός τραπεζικός τομέας, δυσανάλογος του μεγέθους της εγχώριας οικονομίας, ήταν το συνδυασμένο αποτέλεσμα της ασύνετης χορή- γησης δανείων σε εσωτερικό και εξωτερικό (ειδικά στην Ελλάδα), τα οποία εξασφαλίζονταν κατά κύριο λόγο με ακίνητα περιουσιακά στοιχεία η αξία των οποίων διέγραφε φθίνουσα πορεία, των ισχνών πρακτικών διαχείρισης, της αναποτελεσματικής τραπεζικής εποπτείας και των κενών του εποπτικού πλαισίου, που οδήγησαν σε καθυστέρηση στην αναγνώριση των ζημιών από δάνεια και επέτρεψαν τον σχηματισμό ανεπαρκών προβλέψεων. Τον Μάρτιο του 2013 η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου (ΛΤΚ), οι δύο με- γαλύτεροι εγχώριοι δανειστές, αντιμετώπισαν σοβαρή ανεπάρκεια κεφαλαί- ων, η οποία τις έφερε στα πρόθυρα οριστικής κατάρρευσης. Η κεφαλαιακή άσκηση που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών τον ∆εκέμβριο του 2011 αποκάλυψε κεφαλαιακό έλλειμμα της Τράπεζας Κύπρου ύψους 1,56 δισεκ. ευρώ και, ακόμη και μετά την εγγραφή της κυπριακής κυβέρνησης σε σημαντική αύξηση κεφαλαίου στα τέλη Μαρτίου 2012, η τράπεζα παρέμεινε υποκεφαλαιοποιημένη 21 . Η θέση της ΛΤΚ, δεύτερου μεγαλύτερου δανειστή στην Κύπρο, ήταν εξίσου δεινή, καθώς στις αρχές του 2012 και αυτή βρέθη- κε στα πρόθυρα κατάρρευσης, ενώ στα μέσα του 2012 η κυπριακή κυβέρνη- ση προέβη σε αναγκαστική διάσωσή της με κεφαλαιακή ενίσχυση ύψους 1,8 δισεκ. ευρώ, η οποία χρηματοδοτήθηκε μέσω εισφοράς σε είδος, υπό μορφή βραχυπρόθεσμου κρατικού ομολόγου (η Κυπριακή ∆ημοκρατία είχε απολέσει την πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές τον Μάιο του 2011 και αδυνατού- σε να εισφέρει μετρητά για τους σκοπούς της εγγραφής της στη σχετική αύ- ξηση κεφαλαίου). Τον Μάρτιο του 2012 η Τράπεζα Κύπρου και η ΛΤΚ υπέστησαν «κούρεμα» ύψους 4,5 δισεκ. στα αποθέματα ομολόγων του Ελληνικού ∆ημοσίου (ΟΕ∆) που διακρατούσαν, συνεπεία της αναδιάρθρωσης των ΟΕ∆ του ιδιωτικού το- μέα (εφεξής το «PSI»), με αποτέλεσμα να καταγράψουν ζημίες τις οποίες δεν ήταν σε θέση να αναπληρώσουν προσφεύγοντας στις κεφαλαιαγορές. Σε σα- φώς δεινότερη θέση βρισκόταν η ΛΤΚ, κατόπιν απώλειας της δυνατότητας χρηματοδότησής της με εγχώριους πόρους (περιλαμβανομένων των καταθέ- σεων), με αποτέλεσμα αρχικά να προσφύγει σε χρηματοδότηση από τη δια- τραπεζική αγορά 22 και, τελικά, να επιζητήσει έκτακτη ενίσχυση σε ρευστό- 21.  Βλ. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Economic Adjustment Programme for Cyprus» (European Economy, Occasional Papers 149, Βρυξέλλες, Μάιος 2013), σελ. 1, ειδ. 34. 22.  Οι κυπριακές εμπορικές τράπεζες είχαν εκδώσει σχετικά χαμηλό όγκο ομολογιών, η αξία των οποίων αντιστοιχούσε στο 10% του ΑΕΠ. Αντίθετα, για τη χρηματοδό-