ΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΡΗΤΡΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

11 της φοροαποφυγής, αποσαφηνίζοντας θεμελιώδεις, αλλά και δυσδιάκριτες έν- νοιες, όπως «φοροαποφυγή», «φορολογική κατάχρηση», «φοροδιαφυγή» και «φορολογικός σχεδιασμός», προσπαθώντας να χαράξει σαφή όρια μεταξύ τους και αναλύοντας συγκριτικά διάφορα εθνικά φορολογικά δίκαια για την επαγω- γική αποτύπωση των βασικών δομικών χαρακτηριστικών των γενικών ρητρών κατά της φοροαποφυγής, η οποία συμπληρώνεται και από σχετικό Παράρτημα (Κεφάλαιο 1). Αναλύονται τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των γενικών ρητρών κατά της φοροαποφυγής, η αλληλεπίδρασή τους με τις ειδικές και στο- χευμένες αντικαταχρηστικές διατάξεις και εξετάζονται γενικότερα ζητήματα βέλτιστης φορολογικής πολιτικής για την αντιμετώπιση φαινομένων καταστρα- τήγησης και φορολογικής κατάχρησης. Ακολουθεί, μετά την αποτύπωση του σύγχρονου παγκόσμιου φορολογικού περιβάλλοντος, η παράθεση και ανάλυση των συντονισμένων προσπαθειών πά- ταξης φαινομένων διάβρωσης φορολογικής βάσης και μεταφοράς κερδών στο πλαίσιο του σχετικού Σχεδίου Δράσης του ΟΟΣΑ, μέσα από την επισκόπηση καθεμίας των δεκαπέντε προτεινόμενων δράσεων και του τρόπου συνεισφοράς τους στην αντιμετώπιση της φοροαποφυγής. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στους γενικούς αντικαταχρηστικούς κανόνες που προτείνονται από το εν λόγω Σχέδιο Δράσης για την αποφυγή καταστρατήγησης των διμερών φορολογικών συμβά- σεων (Κεφάλαιο 2). Στη συνέχεια (Κεφάλαιο 3) διερευνάται η σχέση των γενικών κανόνων κατά της φοροαποφυγής με τις ΣΑΔΦ και το διεθνές συμβατικό δίκαιο και η αλληλε- πίδραση γενικών κανόνων κατά της φοροαποφυγής και συμβατικών κανόνων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο Μοντέλο Σύμβασης του ΟΟΣΑ και στο Μοντέλο Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία η μελέτη αντιπαραβάλλει, ενώ εκτί- θεται αναλυτικά η συνεισφορά των ερμηνευτικών σχολίων του ΟΟΣΑ, αλλά και του ευρωπαϊκού δικαίου στην ερμηνεία των διμερών φορολογικών συμβάσεων για τα ζητήματα φοροαποφυγής. Τέλος, εξετάζεται η έννοια του πραγματικού δικαιούχου του εισοδήματος («beneficial owner»), η οποία απαντάται σε πλη- θώρα διμερών φορολογικών συμβάσεων και η οποία χρησιμοποιείται προς τον σκοπό του περιορισμού φαινομένων φορολογικής κατάχρησης και καταστρατή- γησης των φορολογικών συμβάσεων. Η έρευνα των γενικών ρητρών κατά της φοροαποφυγής υπό το πρίσμα του ευρωπαϊκού φορολογικού δικαίου αποτελεί το αντικείμενο του Δεύτερου Μέ- ρους του βιβλίου. Αναλύεται καταρχάς το φαινόμενο της φορολογικής κατά- χρησης στην Ευρώπη (Κεφάλαιο 1) και παρουσιάζεται εξελικτικά η νομολογία του ΔΕΕ για την αντιμετώπιση του ζητήματος γενικά, αλλά και σε σχέση με τους γενικούς, αλλά και τους ειδικούς αντικαταχρηστικούς κανόνες. Στη συνέχεια εντοπίζονται και αναλύονται οι γενικές αντικαταχρηστικές διατάξεις του δευ- τερογενούς/παραγώγου ευρωπαϊκού φορολογικού δικαίου, με έμφαση κυρίως στην Οδηγία 2016/1164 κατά της φοροαποφυγής, ενώ ακολουθεί ενδελεχής συ- γκριτική επισκόπηση των γενικών αντικαταχρηστικών κανόνων που ισχύουν ή αναμένεται να ισχύσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Κεφάλαιο 2). Έπεται εκτενής