ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ 6 Στο πλαίσιο αυτό θεωρείται ότι συντελείται η απελευθέρωση της κοινωνίας και της οικονομίας από τα «αντιπαραγωγικά», ως συνδεόμενα με υψηλό συναλλακτι- κό κόστος, κρατικά δεσμά και γι’ αυτό προωθείται η ιδέα της ελαστικοποίησης του δικαίου (facilitative treatment) σε μια πορεία από το αναγκαστικό στο ενδοτικό, αλλά ισχυροποιείται και η τάση της αντικατάστασης των κρατικών νομοθετικών πα- ρεμβάσεων με αυτορρυθμιστικές λογικές. Η τάση αυτή ελαστικοποίησης και αυτορρύθμισης καθίσταται ιδιαίτερα έκδη- λη σε κρίσιμους τομείς του εμπορικού δικαίου - από τον ανταγωνισμό 8 μέχρι το δίκαιο της ΑΕ και το χρηματοπιστωτικό τομέα. Η έμφαση στον χώρο του αντα- γωνισμού του εταιρικού και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι ευεξήγη- τη: θεωρούνται ότι αποτελούν τους τρεις άξονες ολοκλήρωσης τεράστιων οικονο- μικών χώρων σε μία ενιαία αγορά. Προς τον σκοπό αυτό αναζητούνται νομικά και τεχνοκρατικά αποτελεσματικές λύσεις, έτσι ώστε να συμπιέζεται το κόστος των συ- ναλλαγών και να ενισχύεται η οικονομική αποτελεσματικότητα, ακόμα και σε βά- ρος της δίκαιης και δογματικά άρτιας λύσης. Κατ’ εξοχήν δε αναδεικνύονται σε νέα μέσα αυτής της νέου τύπου ρύθμισης των εννόμων σχέσεων το εμπορικό έθιμο (lex mercatoria), οι κώδικες δεοντολογίας κ.λπ . Η εμπιστοσύνη στην αυτορρυθμιστική δυναμική του ανταγωνισμού και των επιχειρήσεων καθίσταται απεριόριστη, απο- θεώνεται δε σε νομικό επίπεδο η πίστη στην ιδιωτική αυτονομία 9 . Από την άλλη πλευρά, η οικονομική κρίση (2007 - ) με τα βαριά συστημικά της χαρακτηριστικά (αρνητικές εξωτερικότητες) προκάλεσε μια αντίστροφη τάση μιας πλημμυρίδας ρυθμιστικών παρεμβάσεων (ius necessitatis) 10 στον χρηματοπιστω- τικό χώρο, χάριν της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος («χρηματοπιστωτι- κής σταθερότητας»). Ιδιαίτερα, εμφανές έγινε αυτό όχι μόνο σε σχετικές Ανακοινώ- σεις, Οδηγίες και Κανονισμούς της Ένωσης, αλλά και στην ίδια τη νομολογία του Δικαστηρίου που ανέτρεψε προηγούμενες αποφάσεις του 11 . Γ. Η ανάδραση (feedback) του Εμπορικού Δικαίου – Η ταυτότητα και οι αρχές του Εννοιολογικό στοιχείο του εμπορικού δικαίου, ως lex mercatoria, είναι, όπως είδαμε, αυτή ακριβώς η δημόσια προς το κοινό δράση (= που εκτυλίσσεται μέσα στην αγορά) . Η δυναμική του έγκειται στην ικανότητά του να παρακολουθεί, εκ- 8. Βλ. ενδεικτικά Καν. 1/2003. 9. Βλ. Paulus-Zenkler , Grenzen der Privatautonomie JS, 2001, και Geissler , Die Privatautono- mie im Spanusgesfeld sozialer Gerechtigkeit, Jus 1991, σελ. 617 επ. 10. Βλ. και Hopt , Corporate Governance in Germany στο Hopt/Wymeerse, Capitalmarkets and Company Law, 2003, σελ. 298, ο οποίος σε ανύποπτο χρόνο επισήμανε: ”Re-regulation can be necessary, because deregulation of too broad or unnecessary provisions makes room for provisions that aim more accurately at the regulatory problems” . 11. Βλ. υπόθ. C-5214/2014 και C-570/2014, Kotnik και Dowling αντίστοιχα, η προστασία των μετόχων και των πιστωτών δεν μπορεί να υπερέχει του δημοσίου συμφέροντος. Βλ. πα- λαιότερη αντίθετη νομολογία του Δικαστηρίου στην υπόθεση ελληνικού ενδιαφέροντος C-441/1993, Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδος. 16 17 18 19