ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 11 ση πρέπει να επενδύει κεφάλαια των πελατών της (ασφάλιστρα) όπως κάνουν και τα δύο άλλα είδη των επιχειρήσεων του χρηματοοικονομικού τομέα. Ο ρόλος της νομικής θεωρίας και πράξης στην ιδιωτική ασφάλιση είναι ι- διαίτερα σημαντικός και πάντως σημαντικότερος απ’ ό,τι συμβαίνει στις συνή- θεις οικονομικές δραστηριότητες, πράγμα που υπογραμμίζει και τη σημασία του ειδικού δικαίου της ιδιωτικής ασφάλισης. Η παροχή του ασφαλιστή, δηλ. η κάλυψη των πελατών του κατά κινδύνων, αλλά και η επενδυτική υπηρεσία που παρέχει πολλές φορές (μικτή ή αμιγής), βασίζεται σε μία σύμβαση. Και ναι μεν κάθε παροχή υπηρεσιών βασίζεται σε σύμβαση, όμως στην ασφάλιση οι συμβατικοί όροι και μόνο διαμορφώνουν την υπηρεσία και αποτελούν κρίσι- μο συστατικό στοιχείο του περιεχομένου της. Οι «όροι και οι προϋποθέσεις» που δημιουργούν τα λεγόμενα ασφαλιστικά προϊόντα, δηλ. τα προκατασκευα- σμένα είδη καλύψεων που «πουλάει» ο ασφαλιστής και που είναι εκατοντάδες και ιδιαίτερα πολύπλοκα, διαμορφώνονται και διαφοροποιούνται μεταξύ τους από τους συμβατικούς όρους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι «ο μηχανισμός του ασφαλιστικού προϊόντος» είναι οι συμβατικοί όροι και τα διάφορα μορ- φώματα καλύψεων. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται διεθνώς η ασφάλιση ως « νομι- κό προϊόν » (legal product). Αλλά και η λειτουργία της ασφαλιστικής επιχείρη- σης και η κρατική εποπτεία είναι ένα πλέγμα κανόνων δικαίου. Το κύριο «προϊόν» του ασφαλιστή είναι μία υπόσχεση, η οποία, για το λόγο ότι είναι υπόσχεση, θωρακίζεται με νομικούς κανόνες που εξασφαλίζουν την δυνατότη- τα του ασφαλιστή, πάντοτε και ανά πάσα στιγμή να μπορεί να καταβάλλει την παροχή που υποσχέθηκε, αν επέλθει η ασφαλιστική περίπτωση. 1.4. Κοινωνική και ιδιωτική ασφάλιση Η κοινωνική ασφάλιση αποτελεί και αυτή, όπως η ιδιωτική, μετάθεση του κινδύνου που απειλεί πρόσωπα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Σε αντίθεση όμως με την ιδιωτική, ασφαλισμένα είναι μόνο φυσικά πρόσωπα, ενώ η μετά- θεση του κινδύνου γίνεται με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι στην ιδιωτική ασφά- λιση. Επίσης έχει και η ασφάλιση αυτή σε μερικές περιπτώσεις ομοιότητες με την επενδυτική δραστηριότητα της ιδιωτικής. Η κατά κυριολεξία κοινωνική ασφάλιση παρέχεται κατά κανόνα από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (κυρίως από τον ΕΦΚΑ), η δε ασφαλιστική σχέση γεννάται αυτόματα «εκ του νόμου», με την έννοια ότι γεννάται υπέρ των προσώπων εκείνων που συνδέο- νται με τον εργοδότη με σχέση εργασίας. Δηλ. δεν απαιτείται να συναφθεί ασφαλιστική σύμβαση. Είναι εκδήλωση της κοινωνικής αποστολής του Κρά- τους και βασίζεται στο λεγόμενο « διανεμητικό σύστημα » και στην αρχή της « αλληλεγγύης », αντίθετα απ’ ό,τι η ιδιωτική που βασίζεται στο λεγόμενο « κε- φαλαιοποιητικό σύστημα ». Συνεπώς, δεν απαιτείται στην κοινωνική ασφάλιση να υπάρχει κεφάλαιο διαθέσιμο από τον φορέα της για να διανεμηθεί, αλλά (μπορούν να) παρέχονται οι κοινωνικοασφαλιστικές παροχές από τις τρέχου- σες καταβολές των νυν εργαζομένων ώστε να καταβάλλονται, μεταξύ άλλων, 9 10