ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ρας. Ανάμεσα στα συμπεράσματα της πρώτης αυτής ενότητας πρέπει να σημειω- θεί και το ότι αφενός η ανάγκη αποτροπής της δημοσιονομικής κατάρρευσης της χώρας προτάχθηκε -ευλόγως κατά την συγγραφέα- έναντι οποιουδήποτε νομι- κού φορμαλισμού. Σημειώνεται επίσης ότι η παρατηρηθείσα επέκταση -ακριβέ- στερα: διείσδυση- του δικαστικού ελέγχου στους ουσιαστικούς λόγους που εμ- φανίσθηκαν για να τεκμηριωθεί η ανάγκη της επιβολής των βαθύτατα περιορι- στικών μνημονιακών μέτρων οδήγησε, σχεδόν μοιραία, στην μετακύλιση της ευ- θύνης εκτιμήσεων μέτρων πολιτικής και όχι απλώς κανόνων νομιμότητας στον δικαστή, αντικείμενο που αποτελεί και την ουσιαστική εισαγωγή στην δεύτερη ενότητα του βιβλίου. Η δεύτερη, και μεγαλύτερη σε έκταση, ενότητα του βιβλίου είναι αφιερωμένη στην συναφή με τα μέτρα που υιοθετήθηκαν για την υλοποίηση των προγραμμάτων δη- μοσιονομικής προσαρμογής συνταγματική νομολογία των διοικητικών δικαστηρίων (και κυρίως του Συμβουλίου της Επικρατείας) κατά την περίοδο της κρίσης. Ο αναγνώστης και η αναγνώστρια θα λάβει από το βιβλίο μια πληρέστατη εικόνα σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του corpus της «νομολογίας της κρί- σης». Θα μπορέσει επίσης να διαβάσει παρουσιαζόμενο το σύνολο σχεδόν των δικαστικών αποφάσεων που έκριναν για τη συνταγματικότητα δημοσιονομικών και μέτρων φορολογικής πολιτικής με έμφαση στην απόφαση για τη συνταγμα- τικότητα των μέτρων του πρώτου Μνημονίου, ενώ στη συνέχεια θα δει να παρα- τίθεται νομολογία για επιμέρους πεδία που επηρεάστηκαν από τις μνημονιακές ρυθμίσεις, όπως τα πεδία του δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου και του μισθολογι- κού κόστους του Δημοσίου. Θα μπορέσει ακόμη να διαβάσει για την νομολογία που προέκυψε από το συνταγματικό δικαστικό έλεγχο των περιορισμών στα κοι- νωνικά και ατομικά δικαιώματα και τούτο και μέσα από συγκεκριμένα παραδείγ- ματα όπως ιδίως η αντιμετώπιση του ζητήματος των κλειστών επαγγελμάτων, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας και το δικαίωμα δικαστικής προστασίας. Η νομολογία παρουσιάζεται σχολιασμένα, έτσι ώστε να βοηθά στην βαθύτερη κατανόηση του εκάστοτε κρινόμενου επί μέρους ζητήματος. Παρουσιάζεται επί- σης και στην πραγματική μεγάλη της έκταση, ώστε να βοηθά στην ευρύτερη προ- σέγγιση γενικοτέρων θεμάτων που προκύπτουν από τον πρακτική του ελέγχου της συνταγματικότητας μέτρων πολιτικής όπως τα εξεταζόμενα στο βιβλίο. Οι τελικές και επιλογικές παρατηρήσεις της συγγραφέως συνδέουν τα επί μέρους αντικείμενα που πραγματεύεται με γενικότερες παρατηρήσεις και σχόλια που αφορούν όχι μόνον το παρουσιαζόμενο παρελθόν αλλά και πτυχές από το ανα- μενόμενο μέλλον. Η κα Χαρχαλάκη εργάσθηκε με πείσμα και εντιμότητα. Προσφέρει στο ενδιαφε- ρόμενο αναγνωστικό κοινό μία όχι αναγκαστικά εύπεπτη, αλλά για τον λόγο αυ- τόν εξαιρετικά χρήσιμη μονογραφία, κατάλληλη όχι μόνο για να δοθούν απαντή- σεις σε σχετικά ερωτήματα αλλά, κυρίως, για να ανακύψουν και νέες πιά ερωτή- σεις. Αξίζει στο βιβλίο της η ευχή να είναι καλοτάξιδο. Αθήνα, 5.1.2019 Γιάννης Ζ. Δρόσος