ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

25 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ νέπειες και πρωτίστως τα μέσα αντιμετώπισης της κρίσης δεν αποτελούν αμι- γώς εθνικά ζητήματα 29 . Η διαχείριση του ελληνικού προβλήματος ενέχει έντονο το στοιχείο της εξάρ- τησης από διεθνείς παράγοντες, χαρακτηριστικές είναι δε οι έγγραφες δε- σμεύσεις που έχουν παράσχει οι αρχηγοί των κύριων ελληνικών πολιτικών κομμάτων έναντι των Κυβερνήσεων της Ευρωζώνης ότι τα κόμματά τους θα τηρήσουν στο μέλλον τα Μνημόνια ανεξάρτητα από τις πολιτικές συνθήκες και τα εκλογικά αποτελέσματα των επόμενων ετών. Συναφής είναι και ο λεγόμε- νος «χρυσός» δημοσιονομικός κανόνας, ως μέσο προληπτικής προστασίας της Ευρωζώνης έναντι μελλοντικών οικονομικών κρίσεων και εξασφάλισης νομι- σματικής σταθερότητας, ο οποίος υιοθετήθηκε από είκοσι πέντε κράτη μέλη στις 2.3.2012. Ο τρόπος που εντέλει θα ενσωματωθεί ο δημοσιονομικός αυ- τός κανόνας στην εθνική έννομη τάξη, δηλαδή με νομοθετική ρύθμιση ή συ- νταγματική αναθεώρηση, συναρτάται ουσιωδώς με την δυναμική του εκλογι- κού σώματος να διαμορφώνει τις πολιτικές εξελίξεις. Σε περίπτωση ενσωμά- τωσης του δημοσιονομικού κανόνα με συνταγματική ρύθμιση, οι πολιτικές ευ- θύνες ακόμη και αν αναζητηθούν από τους εκλογείς στο εσωτερικό του κρά- τους, θα είναι αλυσιτελές να αποδοθούν στο πολιτικό προσωπικό, αφού στην περίπτωση αυτή τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις θα έχει λάβει η Ελληνική Δη- μοκρατία και όχι η εκάστοτε Κυβέρνηση. Τελικά, επιχειρείται στον επίλογο να αποκρυσταλλωθεί ο τρόπος εγκοίτω- σης των νέων πολιτικών και κοινωνικών δεδομένων στην ελληνική πολιτική και πολιτειακή τάξη πραγμάτων. Παρότι η έντονα συζητούμενη στους πολιτι- κούς και ακαδημαϊκούς κόλπους συνταγματική αναθεώρηση, δεν έχει επίσημα δρομολογηθεί ακόμη, η ωφέλιμη συνταγματική υποδοχή των νέων δεδομένων συνιστά έναν θεμελιώδη προβληματισμό. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η προσε- κτική μελέτη και αξιολόγηση του τρόπου και του περιεχομένου, που θα πρέ- πει να έχουν οι επερχόμενες θεσμικές μεταβολές στην ελληνική πολιτεία μετά την κρίση. Είτε λάβουν την μορφή συνταγματικής αναθεώρησης είτε την μορ- φή νομοθετικής παρέμβασης, θα πρέπει να αποδεσμευθούν από την αντιμετώ- πιση της κρίσης καθεαυτήν, η οποία συνιστά ζήτημα οικονομικό και πολιτικό και όχι συνταγματικό. Είναι άλλο το ζήτημα εάν οι προτεινόμενες τροποποιήσεις, θα περιλάβουν ρυθμίσεις σχετικές με την αναμόρφωση του κομματικού και πολιτικού συστή- ματος (π.χ. αποδέσμευση από παράγοντες αδιαφάνειας, όπως τα ΜΜΕ, επανα- προσδιορισμός της έννοιας του πολιτικού κόστους, θεσμική ενίσχυση άλλων πολιτειακών παραγόντων, όπως του Προέδρου της Δημοκρατίας κλπ), την λει- τουργικότητα και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης και την συμπό- 29. Βλ. και ό.π. Al. Hinarejos, p. 15 και 85.