ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Συνταγματικές ερμηνείες στην νομολογία διοικ. δικαστηρίων την περίοδο οικονομικής κρίσης 149 στε μπορεί να γενικευθεί ως προς το σύνολο των δικονομικών διατάξεων που αφορούν στις φορολογικές διαφορές, η διασταλτική ή συσταλτική ερ- μηνεία των οποίων επαφίεται στον δικαστή 365 . Η ερμηνεία του δικαστή είναι αυτή που κατά περίπτωση είτε δίνει προτεραιότητα στην τελολογία είσπρα- ξης δημοσίων εσόδων ή στην προάσπιση του δικαιώματος δικαστικής προ- στασίας είτε προβαίνει σε συγκερασμό και των δύο. Το εν λόγω πρόβλημα πάντως ρυθμίστηκε αργότερα από τον νομοθετή, ο οποίος με το αρ. 25 παρ. 9 του Ν 4509/2017 366 αντικατέστησε την παρ. 4 του αρ. 277 ΚΔΔ προβλέπο- ντας ρητά ότι και στις περιπτώσεις του αναλογικού παραβόλου των φορολο- γικών διαφορών εφαρμόζεται η διάταξη του αρ. 139Α ΚΔΔ. ii) Η νομολογία αντιμέτωπη με τα φορολογικά μέτρα (ΕΕΤΗΔΕ, έκτακτες, εφάπαξ και εισφορές αλληλεγγύης, τέλος επιτηδεύματος, αντικειμενικές αξίες ακινήτων κ.ά.) Οι φορολογικές διαφορές λοιπόν λόγω της ιδιαιτερότητάς τους αποτέλεσαν το κατεξοχήν πεδίο, στο οποίο ο νομοθέτης προέταξε ως σκοπό των ρυθμί- σεων του το υπέρτερο δημοσιονομικό συμφέρον της χώρας. Και αν οι ταμιευ- τικοί σκοποί του νομοθέτη, που εν καιρώ κρίσης μετασχηματίστηκαν σε δη- μοσιονομικούς, είναι εμφανείς στην δικονομική αντιμετώπιση των φορολο- γικών διαφορών, απεδείχθησαν σαφώς περισσότερο επιτακτικοί στο πεδίο του ουσιαστικού φορολογικού δικαίου. Η νομολογία της διοικητικής δικαιοσύνης, η σχετική με την συνταγματικότη- τα των πάσης φύσης φορολογικών βαρών που επιβλήθηκαν στους πολίτες, περιστράφηκε γύρω από τρία κυρίως στοιχεία: την ερμηνεία της αρχής της φορολογικής δικαιοσύνης 367 , το εύρος της εξουσίας του φορολογικού νομο- θέτη και τον προορισμό των φορολογικών βαρών. Αναφορικά με την φορο- λογική δικαιοσύνη, ο δικαστής της κρίσης κλήθηκε επανειλημμένα να κρί- νει κατά πόσο η κατανομή των φορολογικών βαρών στους πολίτες ήταν δί- καιη με βάση την φοροδοτική τους ικανότητα και κατά πόσο τηρείτο η ισότι- μη φορολογική μεταχείρισή τους. Επρόκειτο πράγματι για ένα δυσχερέστα- το έργο, δεδομένου ότι ακόμη και στην περίπτωση που ο δικαστής διαπί- κειμένω θα ήταν η έσχατη προσπάθεια κάλυψης μιας τυπικής υποχρέωσης του διαδίκου, προκειμένου να μην απωλέσει το δικαίωμα να δικαστεί η υπόθεσή του. 365. Βλ. και Χ. Μουκίου, Ζητήματα της έκτασης του δικαστικού ελέγχου επί διαφορών ου- σίας. Ιδίως επί φορολογικών και τελωνειακών διαφορών και επί παραλείψεων, ΔΔίκη 2/2016, σελ. 187. 366. Ν 4509/2017 «Μέτρα θεραπείας ατόμων που απαλλάσσονται από την ποινή λόγω ψυχι- κής ή διανοητικής διαταραχής και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 201/2017). 367. Το αρ. 4 παρ. 5 Σ ορίζει: «Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημό- σια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους» κατοχυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο ρητά τις δύο αρχές τις φορολογικής δικαιοσύνης: α) την αρχή της καθολικότητας του φόρου και β) την αρχή της φορολογικής ισότητας. Βλ. αναλυτικά Κ. Φινοκαλιώτη, Φορολογικό Δί- καιο, εκδ. Σάκκουλα, Ε΄ έκδοση, 2014, σελ. 169 επ.