ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Συνταγματικές ερμηνείες στην νομολογία διοικ. δικαστηρίων την περίοδο οικονομικής κρίσης 151 κρίσης, κατά την οποία η εξεύρεση δημοσίων πόρων έπαψε να είναι απλώς ταμιευτικός ή άλλος 371 σκοπός του Δημοσίου και κατέστη «υπαρξιακή» ανά- γκη του κράτους. Κατά τον δικαστικό έλεγχο των φορολογικών ρυθμίσεων του νομοθέτη, οι δικαστές κλήθηκαν να συγκεράσουν την επιτακτική ανάγκη εξεύρεσης δημο- σίων εσόδων με την επιταγή οι επιβαλλόμενες φορολογικές επιβαρύνσεις να μην υπερβούν τα συνταγματικά όρια. Χωρίς δηλαδή να έχουν το περιθώριο να αγνοήσουν τις δημοσιονομικές συνέπειες των αποφάσεών τους, όφειλαν να διασφαλίσουν ότι η φορολογική πολιτική του κράτους εξελίσσεται ναι μεν εντός έκτακτων δημοσιονομικών περιστάσεων, τηρουμένων όμως των δικαι- οκρατικών εγγυήσεων του Συντάγματος. Ο δικαστής προέβη επανειλημμένα σε στάθμιση μεταξύ του δημοσίου συμφέροντος για την «αποτροπή ενός δια- φαινόμενου δημοσιονομικού εκτροχιασμού» από την μία και της υπέρβασης των ακραίων ορίων της φορολογικής δικαιοσύνης (καθολικότητας και ισότη- τας του φόρου), της αρχής της αναλογικότητας και των λοιπών συνταγμα- τικών εγγυήσεων για την επιβολή του φόρου από την άλλη. Παρά την κρι- τική που δέχθηκε ότι δεν συνέβαλε στην δικαιοκρατική διαχείριση της κρί- σης 372 , το σίγουρο είναι ότι αρνήθηκε ευθύνες που πολιτειακά δεν του ανή- κουν (όπως η ευθύνη για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης της χώρας) τηρώντας μια αυτοπεριοριστική στάση και προσπαθώντας να μην δι- ολισθήσει σε αφηρημένο 373 έλεγχο των νομοθετικών επιλογών. Αν και δεν προηγήθηκε χρονικά, προτάσσεται να σχολιασθεί η ΣτΕ Ολ 1972/2012 374 σε σχέση με τις ρυθμίσεις του ΕΕΤΗΔΕ 375 λόγω μιας βασικής ιδι- αιτερότητάς της σε σχέση με την γενικότερη νομολογία επί φορολογικών θε- ρολογικής δικαιοσύνης (αρ. 4 παρ. 1 & 5 Σ) και η διαπλασθείσα από την νομολογία αρχή της χρηστής διοίκησης και της προστασίας της εμπιστοσύνης των φορολογούμενων. 371. Ο φόρος επιτελεί μία οικονομική και κοινωνική λειτουργία. Με την επιβολή φόρου το Κράτος στην πραγματικότητα αφαιρεί οικονομική δύναμη από τους πολίτες ανάλογα με την δυνατότητα εκάστου, με σκοπό συχνά μέρος των εσόδων να διατεθεί για τον μετρι- ασμό των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων διά της ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους πρόνοιας. Βλ. μ.α. Δ. Καράγιωργα, Οι Δημοσιονομικοί Θεσμοί, εκδ. Παπαζήση, 1981, σελ. 250 επ. Υπό καθεστώς βέβαια δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως αυτό υπό το οποίο βρίσκεται η χώρα ήδη από το 2010, η προαναφερθείσα κοινωνική λειτουργία του φόρου έχει εξασθενίσει, διότι πλέον τα περιορισμένα δημόσια έσοδα προορίζονται για την κάλυψη επιτακτικών υποχρεώσεων του κράτους στο εσωτερικό και των ανειλημ- μένων δανειακών υποχρεώσεών του στο εξωτερικό. 372. Βλ. ενδεικτικά Κ. Γιαννακόπουλο, Το δημόσιο συμφέρον υπό το πρίσμα της οικονομικής κρίσης (Σκέψεις με αφορμή τις αποφάσεις ΣτΕ Β΄ 693/2011, ΣτΕ ΣΤ΄ 1620/2011 και ΣτΕ Α΄ 2094/2011, ΕφημΔΔ 1/2012, σελ. 100 επ. 373. Βλ. Π. Μαντζούφα, Οικονομική Κρίση και Σύνταγμα, εκδ. Σάκκουλα, 2014, σελ. 140 επ. 374. Βλ. και ΣτΕ Ολ 3342-44/2013 . 375. Πρόκειται για το Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών, που επιβλήθηκε με το αρ. 53 του Ν 4021/2011 «Ενισχυμένα μέτρα εποπτείας και εξυγίαν- σης των πιστωτικών ιδρυμάτων - Ρύθμιση θεμάτων χρηματοπιστωτικού χαρακτήρα - Κύ-