ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Συνταγματικές ερμηνείες στην νομολογία διοικ. δικαστηρίων την περίοδο οικονομικής κρίσης 153 μενη κύρωση ο νομοθέτης επεμβαίνει σε συνεστήμενη σύμβαση για επιδίωξη θεμιτού μεν, αλλά άσχετου με το αντικείμενο της σύμβασης, σκοπού, όσο και επειδή παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας, στο μέτρο που η κύρωση άγει σε αναίρεση της καθολικής παροχής κοινωφελούς υπηρεσίας για λόγο μάλιστα μη συναφή με την παροχή της υπηρεσίας αυτής 381 . Το Δικαστήριο λοιπόν με την απόφασή του αυτή δεν δίστασε να προβεί σε κρίση περί αντισυνταγματικότητας, που εκ πρώτης όψεως αφορούσε παρά- πλευρο ζήτημα της επίμαχης ρύθμισης, στην πραγματικότητα όμως συνα- πτόταν με την άμεση εισπραξιμότητα του φόρου, δηλαδή την ίδια την αποτε- λεσματικότητα του μέτρου, στην οποία είχε αποβλέψει ο νομοθέτης. Με την απόφαση για το ΕΕΤΗΔΕ επομένως το ΣτΕ δεν έκανε την υπέρβαση να δια- πιστώσει παραβίαση περιουσιακών δικαιωμάτων των πολιτών 382 . Επεσήμανε πάντως ότι η αυτοσυγκράτησή του θα εξαντληθεί στην επανανοηματοδότη- ση αόριστων νομικών εννοιών, όπως το δημόσιο συμφέρον, και όχι σε ανο- χή ενεργειών της πολιτικής εξουσίας που θα παρακάμπτουν θεμελιώδεις συ- νταγματικές εγγυήσεις και αρχές 383,384 . Η παράκαμψη ή μη από τον νομοθέτη συνταγματικών αρχών είναι συχνά δυ- σπροσδιόριστη και για τον ίδιο τον δικαστή, γεγονός που καταδεικνύεται 381. Βλ. σκ. 25. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ειδικότερη γνώμη έξι Συμβούλων, σύμφωνα με την οποία η διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος ως κύρωση παραβιάζει ευθέως το αρ. 2 παρ. 1 Σ, «... διότι χρησιμοποιεί αγαθό ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη διαβίωση ως μοχλό πίεσης για την εκπλήρωση φορολογικής υποχρέωσης, υποβιβάζοντας έτσι τον άνθρωπο από υποκείμενο της εννόμου τάξεως σε απλό μέσον για την επίτευξη (οσονδή- ποτε σοβαρών, αδιάφορο) δημόσιων σκοπών ...» . 382. Βλ. Α. Καϊδατζή, ό.π. 383. Αξίζει να σημειωθεί ότι αντίθετη με την ΣτΕ Ολ 1972/2012 είναι η απόφαση ΑΠ 293/2014 του Δ΄ Πολιτικού Τμήματος, με την οποία κρίθηκε ότι η ρύθμιση του ΕΕΤΗΔΕ αντίκειται στο Σύνταγμα και συγκεκριμένα στα αρ. 2 παρ. 1, 4 παρ. 1 και 5, 20 παρ. 1, 21 παρ. 1 και 78 παρ. 1 και 4, καθώς και στο αρ. 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του ΑΠ, η οποία τελικά απεφάνθη υπέρ της συνταγματικότητας του ΕΕ- ΤΗΔΕ με την ΑΠ Ολ 7/2016 . 384. Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι παρά τον έκτακτο και προσωρινό χαρακτήρα του ΕΕΤΗ- ΔΕ, στοιχείο μάλιστα το οποίο συνεκτιμήθηκε και από το ΣτΕ κατά τον δικαστικό έλεγχο του μέτρου, στην πορεία αντικαταστάθηκε από έναν φόρο μόνιμου χαρακτήρα. Πρόκει- ται για τον ΕΝΦΙΑ, ο οποίος θεσπίστηκε με τα αρ. 1 επ. του Ν 4223/2013 «Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 287/2013). Ζήτημα συνταγματικότη- τας εγείρει ο εν λόγω νόμος στο μέτρο που η βάση επιβολής του ΕΝΦΙΑ προσδιοριζόταν με βάση αντικειμενικές αξίες σαφώς μεγαλύτερες από τις πραγματικές. Το ζήτημα απο- τελεί πτυχή του γενικότερου προβλήματος των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, οι οποίες τελικά, μετά από δύο αποφάσεις του ΣτΕ και ανειλημμένες μνημονιακές υποχρε- ώσεις της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, μειώθηκαν αναδρομικά από 21.5.2015 με την ΠΟΛ. 1009 του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών «Αναπροσαρμογή τιμών του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των με οποιαδήποτε αιτία μεταβι- βαζομένων ακινήτων, που βρίσκονται σε περιοχές εντός σχεδίου όλης της Χώρας» (ΦΕΚ Β΄ 48/2016). Βλ. αναλυτικά στην συνέχεια του παρόντος κεφαλαίου.