ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

11 Προλογικό Σημείωμα Το ανά χείρας βιβλίο πραγματεύεται ένα από τα πλέον σύνθετα και σύγχρονα ζητήματα του διεθνούς και ευρωπαϊκού φορολογικού δικαίου, αυτό της δι- οικητικής συνεργασίας μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων των κρατών, η οποία λαμβάνει τη μορφή της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών φορολο- γικού ενδιαφέροντος μεταξύ του κράτους κατοικίας του φορολογούμενου και του κράτους πηγής των εισοδημάτων του. Η παρουσίαση που με πληρότητα και περιεκτικότητα της σχετικής ύλης, η οποία είναι αχανής, εκτείνεται σε δι- άσπαρτα νομοθετικά κείμενα και παρουσιάζει συνεχείς αλλαγές, υπήρξε μια πραγματική πρόκληση. Ως γνωστόν, το διεθνές ενδιαφέρον για την αυτόματη ανταλλαγή φορολογι- κών πληροφοριών πυροδότησε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η οποία αποκάλυψε τις αδυναμίες του υπάρχοντος θεσμικού και νομικού πλαισίου για την πρόληψη και καταπολέμηση της διεθνούς φοροδιαφυγής και φοροαποφυ- γής, καθώς και τις καταστροφικές επιδράσεις τους στην παγκόσμια οικονομία. Οι πρωτοβουλίες κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών (όπως του Οργανι- σμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης –ΟΟΣΑ– και της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ΕΕ), οι οποίες ακολούθησαν, ανέδειξαν την ανάγκη υιοθέτησης νέων νομικών εργαλείων και διεθνών προτύπων, τα οποία θα συμβάλλουν στην αποτελεσματική σύλληψη των αδήλωτων και μη φορολογηθέντων εισοδη- μάτων, στην ενίσχυση της φορολογικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών και στη βελτίωση της διεθνούς φορολογικής συμμόρφωσης, διαφάνειας, ισότη- τας και δικαιοσύνης. Στην τρέχουσα συγκυρία ως όχημα - νομικό εργαλείο για την πραγμάτωση των άνω αρχών - στόχων επιστρατεύθηκε, μεταξύ άλλων, η κατάρτιση διεθνών συμβάσεων, μεταξύ της πλειοψηφίας των κρατών της διεθνούς κοινότητας, με αντικείμενο την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών φορολογικού ενδιαφέροντος. Με την παρούσα μελέτη επιχειρείται η παρουσίαση των πηγών που συνθέτουν το δίκαιο της διεθνούς/διακρατικής αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών, δηλαδή παρουσιάζονται οι σημαντικότερες κατηγορίες διεθνών συμβάσεων, οι οποίες συγκροτούν το νομικό πλαίσιο για την αυτόματη ανταλλαγή φορο- λογικών πληροφοριών μεταξύ των κρατών. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζο- νται οι κυριότεροι σταθμοί της ιστορικής πορείας της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών. Εν συνεχεία, εκτίθενται οι κυριότερες νομικές βάσεις, οι οποί-