ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Δικαστική Ψυχολογία 125 6.1 Η αντίληψη του μάρτυρα Οι καταθέσεις των μαρτύρων χωρίζονται κατά την κοινή αντίληψη σε δύο με- γάλες κατηγορίες: σε αυτές όπου ο μάρτυρας καταθέτει για γεγονότα που γνωρίζει άμεσα και σε εκείνες, όπου ο μάρτυρας καταθέτει για γεγονότα που πληροφορήθηκε από τρίτους (κατά την διατύπωση του άρθρου 224 παρ.2 ΚΠΔ: «που άκουσε από άλλους»). Δικαιολογημένα θα έλεγε κανείς πως όσα γνωρίζουμε οι ίδιοι, με τις αισθήσεις μας είναι πιο αξιόπιστα από όσα προέρ- χονται έμμεσα, από τρίτες πηγές πληροφόρησης. Ωστόσο, αυτή η δικαιολογημένη προτεραιότητα στην άμεση γνώση του μάρ- τυρα δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε υπερεκτίμηση ή σε άκριτη αποδοχή όσων καταθέτει ο καλόπιστος μάρτυρας. Γνωρίζουμε σήμερα ότι η αντίληψη που σχηματίζουμε μέσω των αισθήσεων μας δεν έχει τις ιδιότητες και τα χαρα- κτηριστικά της καταγραφής που γίνεται από ένα μηχάνημα (μια φωτογραφι- κή μηχανή, μια βιντεοκάμερα ή ένα μηχάνημα καταγραφής ήχου) 213 . Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αντίληψη είναι ενδεικτικά οι ακόλουθοι: Η κατάσταση των αισθήσεων του μάρτυρα. Το πρώτο αυτό στοιχείο, που μπορεί να προκύπτει από ιατρική εξέταση, φαίνεται αυτονόητο. Ο μάρτυρας που έχει πρόβλημα όρασης ή ακοής ενδέχεται να μην αντιλήφθηκε σωστά όσα διαδραματίσθηκαν ενώπιόν του και για τα οποία καταθέτει στην ποινική δίκη. Τα προβλήματα που εμφανίζονται είναι εδώ δύο: α) η αξιολόγηση της έκτασης του προβλήματος αντίληψης του μάρτυρα σε σχέση με τον βαθμό αξιοπιστίας της κατάθεσής του (η ύπαρξη μειωμένης όρασης ή ακοής ενδέ- χεται να καθιστά την κατάθεση εντελώς αναξιόπιστη σε αυτό το σημείο ή να μην την επηρεάζει καθόλου) και β) η διαπίστωση της ελαττωματικής αντίλη- ψης του μάρτυρα. Στο σημείο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς εί- ναι δυνατό ο ίδιος ο μάρτυρας να μην γνωρίζει το πρόβλημα όρασης ή ακοής (πιστεύει ότι «όλα βαίνουν καλώς») ή να το υποτιμά («κάτι ασήμαντο, βλέ- πω και ακούω μια χαρά»). Στις περιπτώσεις αυτές, είναι πολύ πιθανό το δι- καστήριο να μην έχει καν την ευκαιρία να εξετάσει το ζήτημα αυτό. Οι ιδιαίτερες γνώσεις του μάρτυρα. Η αντίληψη για τα γεγονότα δεν είναι απλή αισθητηριακή καταγραφή εξωτερικών ερεθισμάτων, αλλά αξιολόγηση και κατανόηση περιεχομένου. Το τι είναι το αντικείμενο που κρατούσε ο Α, ποια ταχύτητα 214 είχε αναπτύξει το όχημα Β, ο προσδιορισμός της θέσης του 213. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η μηχανική καταγραφή είναι πάντοτε πιο αξιό- πιστη από την ανθρώπινη αντίληψη. 214. U. Eisenebrg ό.π. αριθμ. 1368 επ. Επισημαίνει πάντως ότι ειδικά για καταθέσεις που αφορούν διάρκεια ενός γεγονότος ή την ταχύτητα ενός οχήματος έχουν κα- ταγραφεί σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ της αντίληψης των περισσότερων μαρτύ- ρων και της πραγματικότητας.