ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Δικαστική Ψυχολογία και Ψυχιατρική 130 μικής προανάκρισης κατά το άρθρο 243 παρ.2) ή σε άλλες περιπτώσεις μα- κρύς (μήνες ή και πολλά χρόνια για κατάθεση στην προδικασία ή την κύρια διαδικασία). Σε αυτό το δεύτερο στάδιο λοιπόν, ένας πρώτος παράγοντας που επηρεάζει την αξιοπιστία της κατάθεσης είναι ο χρόνος: η ανθρώπινη μνήμη εξασθενί- ζει με το πέρασμα του χρόνου· αυτός είναι ένας γενικός κανόνας που επιβε- βαιώνεται και από την πειραματική ψυχολογική έρευνα 220 . Η εξασθένιση της μνήμης είναι μεγαλύτερη σε άτομα μεγάλης ηλικίας, ζήτημα που αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για την ποινική δίκη, ενόψει της επιμήκυνσης του μέσου όρου ζωής. Όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι θα είναι μάρτυρες σε ποινικές δίκες. Αυτό βέβαια δεν πρέπει να οδηγεί σε συνολική απόρριψη ή αμφισβήτηση της αξιοπιστίας αυτών των καταθέσεων, αλλά σε προσεκτικό- τερο έλεγχό τους. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι η φύση των γεγονότων 221 που ο μάρτυρας θα πρέ- πει να θυμηθεί. Παραδείγματα: Ο Α εργάζεται σε ένα κατάστημα. Μετά από μερικές ημέρες καλείται να κατα- θέσει αν μια συγκεκριμένη ημέρα είδε μια γυναίκα που καταζητείται και του επιδεικνύεται σχετική φωτογραφία. Ο Β περπατώντας προς το σπίτι, όπως κάθε ημέρα, αντιλαμβάνεται δύο άτο- μα να καυγαδίζουν. Ακολουθεί μια μικροσυμπλοκή στην οποία τα δύο άτομα αλληλογρονθοκοπούνται και αλληλοεξυβρίζονται. Μετά από μερικές μέρες, ο ένας από αυτούς τον συναντά στο ίδιο σημείο και του ανακοινώνει πως υπέβαλε έγκληση και του ζητά να προσέλθει για να καταθέσει. Στο πρώτο παράδειγμα, ο μάρτυρας καλείται να θυμηθεί κάτι το οποίο (αν συνέβη) δεν το αντιλήφθηκε ως γεγονός άξιο να το θυμάται, ενώ στην δεύτε- ρη περίπτωση καλείται να θυμηθεί ένα γεγονός που, όταν συνέβη, του έκα- νε ιδιαίτερη εντύπωση. 220. Για σύντομο χρονικό διάστημα, όσο οι εντυπώσεις παραμένουν νωπές συγκεκρι- μένες περιοχές του εγκεφάλου καθοριστικές για την αντίληψη (gyrus fusiformis, gyrus lingualis και occipitalis, cuneus) παραμένουν ενεργές και διευκολύνουν σημαντικά την ανάκληση από τον εγκέφαλο. Βλ. D.R. Addis-L. Pan-M.A. Wu-N. Laiser-D.L. Schachter, Constructive episodic simulation of the futute and the past: distinct subsystems of a core brain network mediate imaging and remembering, Neuropsychologia 2009, 2222-2238. 221. Την δικαστική ψυχολογία ενδιαφέρει η λεγόμενη επεισοδιακή ή γεγονοτική μνήμη (episodisches Gedächtnis), δηλ. η μνήμη συγκεκριμένων επεισοδίων- γεγονότων που διακρίνεται από την σημασιολογική-σημαντική (μνήμη σημασίας- νοήματος) που χρησιμεύει για την απόκτηση γνώσεων και την λανθάνουσα- υπόρρητη μνή- μη (που έχει αυτοματοποιημένο χαρακτήρα) και αναφέρεται στην εκτέλεση τυπο- ποιημένων εργασιών ή αντιδράσεων.