ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Δικαστική Ψυχολογία 131 Με άλλα λόγια αντιλαμβανόμαστε διάφορα γεγονότα με διαφορετικό βαθμό έντασης της προσοχής μας: κάποια από αυτά απλώς τα βλέπουμε και τα ξε- χνάμε αμέσως ως αδιάφορα, άλλα τα παρατηρούμε για κάποιο λόγο και τα «αποθηκεύουμε σε μια προσωρινή βραχυχρόνια μνήμη» 222 και άλλα μας κά- νουν ιδιαίτερη εντύπωση και τα θυμόμαστε έντονα και για πολύ χρόνο. Όπως αναφέραμε και στο πρώτο στάδιο της αντίληψης, έτσι και στο δεύτερο στάδιο της μνήμης ο μέσος άνθρωπος φιλτράρει κάποια γεγονότα τα οποία φαίνονται ενδιαφέροντα, περίεργα ή σημαντικά, τα οποία ο εγκέφαλός του θυμάται, και απορρίπτει άλλα ως στερούμενα ενδιαφέροντος ή σημασίας. Από σχετικές έρευνες επιβεβαιώνεται η διαίσθησή μας ότι θυμόμαστε ευκο- λότερα ένα γεγονός που για κάποιο λόγο διακρίναμε σε σχέση με ένα γεγο- νός που μας φάνηκε μικρότερης σημασίας. Ωστόσο, νεότερες πειραματικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι αυτή η άπο- ψη δεν είναι ορθή, όταν ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ της πρώτης φάσης (αντίληψη) και της δεύτερης (ανάμνηση) είναι αρκετά μεγάλος (π.χ. μερι- κά έτη) και αυτό που θυμόμαστε (ή νομίζουμε πως θυμόμαστε) συνδέεται με κάτι πολύ σημαντικό. Παράδειγμα: Ο Γ θυμάται ότι απέναντι από το σπίτι του βρισκόταν μια κάβα ποτών και πως μια Κυριακή που επέστρεφε είδε την τζαμαρία σπασμένη. Ήταν μέρα με- σημέρι και ο ιδιοκτήτης του είπε ότι δύο άτομα με κουκούλες του έσπασαν τα τζάμια και έριξαν προκηρύξεις κατά της λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές. Τα χρόνια περνούν, η κάβα έχει μετατραπεί σε ανθοπωλείο. Ο Γ θυμάμαι πλέον ότι κάποια ημέρα είχαν σπάσει τα τζάμια της κάβας, αλλά έχει ξεχάσει πόσα άτομα ήταν, αν φορούσαν κουκούλες και γιατί το έκαναν. Ο Δ θυμάται το βράδυ του μεγάλου σεισμού. Καθόταν στον καναπέ όταν άρ- χισε το σπίτι να κουνιέται. Πετάχτηκε έξω κρατώντας ένα σάντουιτς στο χέρι και θυμάται ακόμη και σήμερα (πολλά χρόνια μετά) την Ε που κατέβαινε τα σκαλιά κρατώντας ένα κλουβί με ένα καναρίνι. Την προσπέρασε τρέχοντας και της φώναξε «στην άκρη βούρλο»! Το θυμάται τόσο καθαρά. Αισθάνεται κάποιες τύψεις για την συμπεριφορά του τότε, αλλά τώρα που το ξανασκέ- φτεται χαμογελάει. Η πάροδος μεγάλου χρονικού διαστήματος εξασθενίζει την ανθρώπινη μνή- μη. Ενώ όμως για γεγονότα μικρής ή μέσης σημασίας συνειδητοποιούμε ότι έχουμε ξεχάσει πολλά από τα σχετικά στοιχεία, σε γεγονότα που έχουμε ταυ- 222. Στην πραγματικότητα, η χρήση ορολογίας που παραπέμπει σε μνήμη μηχανής (π.χ. υπολογιστή) δεν αποδίδει την πραγματικότητα σε σχέση με την ανθρώπινη μνήμη, αλλά την χρησιμοποιούμε γιατί φαίνεται να ανταποκρίνεται σε μια ευρέ- ως διαδεδομένη αντίληψη.