Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (ΧΘΔΕΕ)

Εισαγγελέων, ως συνήθως πιο αναλυτικές από τις αποφάσεις, εστιάζουν στα σημαντικά δογματικά και ερμηνευτικά ζητήματα τα οποία και φωτίζουν πολυπρισματικά. Ο εθνικός δικαστής, ιδίως δε τα ανώτατα εθνικά δικαστήρια, με την αποστολή προδικαστικών ερω- τημάτων στο ΔΕΕ σχετικά με τον Χάρτη, αλλά και με την διάδρασή του με τις σημαντικές αποφάσεις ΔΕΕ και ΕΔΔΑ, συμμετέχει δυναμικά στην ανάπτυξη της νομολογίας. Ο διάλογος για τα θεμελιώδη δικαιώματα διασταυρώνεται νομοτελειακά με την συζήτη- ση για την θωράκιση του κράτους δικαίου στην ΕΕ και κυρίως στα Κράτη Μέλη της ΕΕ. Η έξαρση συστημικών προβλημάτων κράτους δικαίου σε Ουγγαρία και Πολωνία βαίνει σε αντίστροφη πορεία και είναι σε ένταση με την εμπέδωση του έμπρακτου σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε ΕΕ και Κράτη Μέλη της, που σηματοδοτεί ο Χάρτης και η σχετική νομολογία του ΔΕΕ. Το Brexit παραμένει ο «μαύρος κύκνος» της ΕΕ. Το Brexit ως κορυφαία δυσάρεστη στιγμή απόκκλισης-διάσπασης στην διαδρομή της ΕΕ και σο- βούσα κρίση διαρκείας στο ενωσιακό μοντέλο, επίσης βρίσκεται σε ένταση με την ενο- ποιητική και συνεκτική λειτουργία του Χάρτη. Στο μεταναστευτικό ζήτημα αντίθετα, η όσμωση των Κανονισμών Δουβλίνο ΙΙ και ΙΙΙ με τον Χάρτη οδηγεί σε πρακτικές λύσεις. Η συστηματική εφαρμογή του Χάρτη από το ΔΕΕ στο πεδίο του ασύλου και της διεθνούς προστασίας μεταναστών διορθώνει τα δικαιοκρατικά κενά της ενωσιακής νομοθεσίας. Περαιτέρω, στην προοπτική της γενίκευσης της Νομισματικής Ένωσης, είναι κρίσιμη η συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας εφαρμογής του Χάρτη σε όλους τους μηχανισμούς και διαδικασίες που συνυφαίνονται με αυτή. Χρειαζόμαστε τέλος πληρέστερη προστα- σία των κοινωνικών δικαιωμάτων για τους αδύναμους και την μεσαία τάξη. Οι ευρωπαί- οι πολίτες θέλουν να συμμετέχουν ενεργά στο πολιτικοκοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι. Το αίτημα για περισσότερη δημοκρατία και πραγματική κοινωνική προστασία που εκ- φέρεται με ένταση από «τα κίτρινα γιλέκα» στην κεντρική Ευρώπη πρέπει να αφυπνίσει την ΕΕ. Ο Χάρτης προσφέρει ένα πολύ χρήσιμο πλαίσιο σε αυτή την προοπτική. Αποτελεί το αναγκαίο ανώτατης τυπικής ισχύος νομικό υπόστρωμα, που επιτρέπει να αναπτυχθεί μία στιβαρή, αλλά και ρεαλιστική, βιώσιμη και ορθολογική κοινωνική πολιτική από την ΕΕ και τα Κράτη Μέλη. Σε κάθε περίπτωση, επείγει ο δραστικός περιορισμός της φτώ- χειας, των αστέγων, της ανεργίας και της υπερφορολόγησης και η βελτίωση των συστη- μάτων υγείας και κοινωνικής ασφάλισης σε όλα τα Κράτη Μέλη με συγκεκριμένες πολιτι- κές της ΕΕ. Ειδάλως ο Χάρτης θα φαντάζει στην πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών σαν ένα πουκάμισο αδειανό, σαν ένα πυροτέχνημα των ευρωπαϊκών ελίτ. Πρέπει λοιπόν να λειτουργήσει ο Χάρτης στην πράξη και στο ευαίσθητο πεδίο του κοινωνικού δικαίου, να ξυπνήσει η «ωραία κοιμωμένη». Στην δεύτερη επικαιροποίημένη έκδοση της κατ΄άρθρον ερμηνείας του ΧΘΔΕΕ νέα σημεία έχουν προστεθεί τόσο στην γενική θεωρία των θεμελιωδών δικαιωμάτων (Εισαγωγή και άρθρα 51-54) όσο και στα επιμέρους άρθρα. Το βιβλίο έχει εμπλουτιστεί με νέα νομολογία του ΔΕΕ (αλλά και του ΕΔΔΑ και του ΣτΕ) μέχρι και τέλος Νοεμβρίου 2018. Σημαντικές αποφάσεις του ΔΕΕ που έχουν δημοσιευτεί και μέχρι 20 Μαρτίου 2019 έχουν επίσης ληφθεί υπόψιν. Ο στόχος παραμένει το βιβλίο να παραμείνει χρηστι- κό στον δικηγόρο, στον δικαστή, στον δημόσιο λειτουργό, στον φοιτητή, προτυχιακό και μεταπτυχιακό και στον ερευνητή. Παράλληλος στόχος παραμένει η κριτική εμβάθυν-